Khmer Dictionary: មន្រ្តី

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search

ករុណាវិសេស ( ន.នាមសព្ទ )
ពាក្យសម្រាប់មន្រ្តី ឬបណ្តារាស្រ្តទាំងពួងឆ្លើយស្ដេច បើឆ្លើយស្ដេចទ្រង់រាជ្យថា : ព្រះករុណាវិសេស ឬ ព្រះករុណាថ្លៃវិសេស ។
កង្កែបអាចម៍គោ ( ន.នាមសព្ទ ) [-អាច់- ]
ឈ្មោះកង្កែបមួយប្រភេទ មាឌតូចប៉ុនគ្នានឹងកង្កែបប្រុយដែរ ប៉ុន្តែដងខ្លួនខ្លី ជើងក៏ខ្លីៗ ដែរ សម្បុរស្ទើរលឿង នៅតែក្នុងកំពាយអាចម៍គោលើគោក : កង្កែបអាចម៍គោហ៊ានលោតខាំពស់វែក មានន័យថា រាស្រ្តតូចតាចហ៊ានប្រណាំងប្រជែងជាមួយនឹងមន្រ្តីមានស័ក្ដិធំ (ព. ទ. បុ.) ។
កុង្សីយ៍សេនាបតី ( ន.នាមសព្ទ ) [--សេន៉ាប៉ៈ-ដី ]
ក្រុមជំនុំរាជការផែនដីធំ មានសេនាបតីទាំង ៤ ជាចតុស្តម្ភ មានអគ្គមហាសេនាជាអធិបតី (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) កុង្សីយ៍ និងសេនាបតី) ។ សព្វថ្ងៃហៅថា គណៈរដ្ឋមន្រ្តី ។
ខ្ញុំ ( បុ. ស.បុរិសសព្ទនាម )
(តាមលំអាន សំ. បា. ជាឧត្តមបុរិសៈ) សំដីដែលសាមីខ្លួន ហៅខ្លួនឯង : ខ្ញុំសុំអញ្ជើញបងទៅក្រុងព្រះសីហនុ ជាមួយនឹងខ្ញុំបាន ៣ ថ្ងៃ ។ ខ្ញុំបាទសម្រាប់និយាយជាមួយនឹងមន្រ្តីមានស័ក្ដិមធ្យម ឬ ជាមួយនឹងមនុស្សឥតយសស័ក្តិទេ ប៉ុន្តែគួរគោរព ។ ខ្ញុំប្របាទ សម្រាប់និយាយាជាមួយនឹងមន្រ្តីមានស័ក្តិធំ ។ បើស្ត្រីថា នាងខ្ញុំ ។ ខ្ញុំឯង ជាព្រះរាជឱង្ការ នៃព្រះមហាក្សត្រិយ៍ ដែលទ្រង់ប្រាស្រ័យជាមួយនឹងប្រជាពលរដ្ឋដោយការគួរសម; បើព្រះរាជឱង្ការពុំគួរសមទេ ដូចអ្នកបម្រើបម្រាស់ស្និទ្ធជិតព្រះអង្គជាដើមថា អញ ឬ អញឯង ។ល។ បព្វជិតថា អាត្មា; ជាមួយនឹងឥស្សរជនថា អាត្មាភាព ។ បុរាណថា
- អាចក្ដី : អាចក្ដីពុំសូវសប្បាយ ចេះតែវិលមុខ ។ ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទូលព្រះបង្គំ, ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ ផង ។
(ន.) មនុស្សដែលកំដឹងទ្រព្យគេ គឺមនុស្សដែលទាល់ក្រ ហើយទៅខ្ចីទ្រព្យគេមកចិញ្ចឹមជីវិត រកសងគេមិនបាន យកខ្លួនទៅនៅបម្រើគេ ឬ មាតាបិតាចំពាក់ទ្រព្យគេឲ្យកូនទៅនៅបម្រើគេ, កូននោះក៏ឈ្មោះថាខ្ញុំគេ : មនុស្សខ្ញុំគេ (មានតែពីដើម, ក្នុងសម័យនេះលើកលែងមិនឲ្យមាន; ពាក្យគួរសមហៅជាបាលីភាសាថា ទាសា, ទាសី “ខ្ញុំប្រុស, ខ្ញុំស្រី”) ។
តំណែង ( ន.នាមសព្ទ )
អ្វីៗដែលគេតែង ។ របៀបលំដាប់កិត្តិយសមន្រ្តី, មុខក្រសួង, មុខងារ, មុខការ : លាចាកមុខតំណែង, ដាក់ឲ្យនៅក្រៅតំណែង ។
ទេព ( ន.នាមសព្ទ ) [ទេប]
(ទេវ) ទេវតា ។
- ទេពកញ្ញា (ទេពៈក័ញញ៉ា ឬទេព--) ន. (ទេវកញ្ញា; ទេវកន្យា) ស្រីក្រមុំទេពតា, ទេពធីតាក្រមុំ : នាងទេពកញ្ញា, ស្រីទេពកញ្ញា ។
- ទេពច្យុត (ទេពៈចយ៉ុត ឬទេព--) ន. (សំ. ទេវ + ចុត ឬ ច្យុត; បា. ទេវ + ចុត)ទេវតាដែលឃ្លាតចាកទេវលោក, សត្វដែលឃ្លាតចាកទេវលោកមក គឺសត្វដែលស្លាប់អំពីទេវលោកមកកើតជាមនុស្ស ។
- ទេពច្យុតិ (ទេពៈចយ៉ុត ឬទេព--) ន. (សំ. ទេវ + ចុតិ ឬ ច្យុតិ; បា. ទេវ + ចុតិ) ដំណើរឃ្លាតចាកទេវលោក គឺដំណើរទទួលមរណភាពរបស់ទេវតា ។
- ទេពជំនុំ (ទេព--) ន. ប្រជុំទេវតា ឬទេវតាអ្នកជំនុំកិច្ចការ ។
- ទេពតា (ទេព្តា) ន. (សំ. បា. ទេវតា) អមនុស្សដែលជាទិព្យ, អមរ ។
- ទេពទារូ (ទេព--) ឬ - ទេព្វិរូ ន. (សំ. ទេវទារូ; បា. ទេវទារុ) ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ សំបកមានក្លិនក្រអូប, ច្រើនប្រើជាថ្នាំខ្យល់ ។
- ទេពធីតា (ទេពៈធីតា ឬ ទេព--) ន. (បា. ទេវធីតា) កូនស្រីនៃទេពតា, ស្រីទេពតា : នាងទេពធីតា ។
- ទេពនារី (ទេពៈ-ឬទេប--) ន. (សំ. បា. ទេវនារី) ដូចគ្នានឹង ទិព្វនារី (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) នោះ) ។
- ទេពនិករ (ទេពៈនិ-ក ឬ ទេប--) ន. (សំ. បា. ទេវ + និករ) ពពួកទេវតា : សូមទេពនិករអមរមេឃ តាំងចិត្តស្មោះត្រេកអរសាទរ ប្រសិទ្ធិ៍សព្ទសាធុការពរ ដល់អ្នកនគរទាំងអស់គ្នា ។
- ទេពនិកាយ (ទេពៈ--ឬ ទេប--) ន. (សំ. បា. ទេវ + និកាយ) ពួកទេវតា, ពពួកទេពតា ។
- ទេពនិមន្ត (ទេប-និមន់) ន. ឬ គុ. (បា. ទេវ + និមន្តិត) អ្នកដែលពួកទេវតាអញ្ជើញឲ្យចុះមកកើតជាមនុស្ស ។
- ទេពនិមន្តន៍ (ទេបនិមន់) ន. (បា. ទេវ + និមន្តន) ដំណើរអញ្ជើញរបស់ពួកទេវតា ឬដំណើរដែលពួកទេពតាអញ្ជើញទេវតាណាមួយឲ្យចុះមកកើតជាមនុស្ស ។
- ទេពនិម្មិត (ទេប-និម-មិត) ន.ឬ គុ. (បា. ទេវ + និម្មិត; សំ. ទេវ + និរិ្មត “ដែលទេវតានិម្មិត”) ខ្មែរយើងប្រើពាក្យនេះជាងារមន្រ្តីជាងគំនូរដែលមានថ្វីដៃគូរល្អប្រដូចនឹងគំនូរដែលទេវតានិម្មិត : ឧកញ៉ាទេពនិម្មិត ។
- ទេពប្រណម្យ (ទេបប្រណំ) ន. (សំ. ទេវ + ប្រណម្យ) រូបទេពតាសំពះ; ច្រើនធ្វើឲ្យឃើញតែពីត្រឹមផ្ចិតឡើងទៅលើ : រូបទេពប្រណម្យ ។
- ទេពរបាំ (ទេប--) ន. ងារមន្រ្តីទីចាងហ្វាងពួករបាំព្រះរាជទ្រព្យតាំងដោយសន្មតិលើកថាមានចំណេះខាងរាំ ប្រៀបដូចជារបាំរបស់ទេព្តា ។
- ទេពរំដួល (ទេប--) ន. ឈ្មោះមន្តស្នេហ៍មុខមួយប្រភេទ ដែលអ្នកប្រកាន់ជឿខាងរបៀនស្នេហ៍ សន្មតហៅដោយអំនួតថា កាលបើប្រសិទ្ធី ឬសូត្រកាលណា សូម្បីទេពតាក៏រំជួលចិត្តស្រឡាញ់តែរាល់គ្នាដែរ ។ ឈ្មោះឈើមួយប្រភេទ មានផ្កាក្លិនពិដោរឈ្ងប់, ច្រើនមានតែនៅភ្នំខ្លះដោយអន្លើ គេថាច្រើនមានក្នុងស្រុកកំពង់សោម ខេត្តកោះកុង ។ ឈ្មោះបទភ្លេងមួយប្រភេទ ។
- ទេពលេខា (ទេពៈ--ឬទេប--) ន. (សំ. បា. ទេវ + លេខា “គំនូរទេវតា”) ប្រើជាងារមន្ត្រីជាងគំនូរ តាំងដោយសន្មតិថាជាអ្នកចេះគូរល្អ ប្រៀបប្រដូចនឹងគំនូរទេវតា ។
- ទេពវិមាន ន. (សំ. បា. ទេវ + វិមាន) វិមានរបស់ទេវតា, លំនៅទេពតា (ហៅ ទេពពិមាន ក៏បាន) ។
- ទេពសេនា ន. (សំ. បា. ទេវ + សេនា “សេនានៃទេវតា”) ប្រើជាងារមន្ត្រីក្នុងក្រុមព្រះរាជមន្ទីរតាំងដោយសន្មតិថាមានអានុភាពអង់អាច ប្រៀបដូចជាសេនានៃទេពតា ។
- ទេពស្រ្តី ន. (សំ. ទេវស្រ្តី) ស្រីទេពតា, ស្រីអប្សរ, ស្រីសួគ៌ : នាងទេពស្រី្ត ។
- ទេពអក្សរ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ទេពអប្សរ) ។
- ទេពអប្សរ ន. (សំ. ទេវ + អប្សរា; បា. ទេវ + អច្ឆរា) ស្រ្តីទេពតា, ស្រីសួគ៌ : ស្រីទេពអប្សរ (ហៅស្រីទេពអប្សរា ក៏បាន) ។ ប្រើក្លាយជា ទេពអក្សរ ក៏មាន ។
- ទេពា ន. (បា. ទេវា) ទេវតាទាំងឡាយ, ពួកទេវតា ។
- ទេពារក្ស (ទេពារ័ក) ន. (សំ. ទេវ + អារក្ស; បា. ទេវ + អារក្ខ) ទេពតាអ្នករក្សាមនុស្ស ឬរក្សាអ្វីៗ; ប្រើជា ទេព្រក្ស ក៏មាន ។
នាម៉ឺន ( ន.នាមសព្ទ )
មន្ត្រីមានបណ្ដាស័ក្តិ ១០ ហ៊ូពាន់ គឺស័ក្តិមួយម៉ឺន; ពាក្យនេះជាប់មកពីសម្ដីសៀមថា ន៉ាហ្មឺ់ន “ស្រែមួយម៉ឺន”, ន៉ាសែន “ស្រែមួយសែន”; បណ្ដាស័ក្តិមន្រ្តីធំក្នុងសម័យព្រេងនាយយូរមកហើយ ដែលមានមុខងារត្រូវស្ដីត្រួតត្រា ឬត្រូវបានស្រែមួយហ្មឺន, មួយសែន ជាមុខអាការ; ព្រោះហេតុនោះ ទើបមានពាក្យនិយាយថា នាហ្មឺននាសែន ឬ ន៉ាហ្មឺនន៉ាសែន ជាប់មកដល់សព្វថ្ងៃ : ធ្វើជានាហ្មឺន ។ ព. ផ្ទ. រាស្ត្រ ។ ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ក្សត្រ ឬ ក្សត្រិយ៍ ទៀតផង ។
គណៈរដ្ឋមន្រ្តី ( ន.នាមសព្ទ )
(គណរដ្ឋ + មន្ត្រី) ពួកក្រុមនៃរដ្ឋមន្រ្តី ដែលមាននាយករដ្ឋមន្រ្តី មួយរូបជាប្រមុខ ។
គណៈ ( ន.នាមសព្ទ ) [គៈ-- ]
(គណ) ពួក; ក្រុម; បន; ហ្វូង ។ បើរៀងភ្ជាប់ជាមួយនឹងសព្ទឯទៀតឲ្យជាបទសមាសតាមរបៀបវេយ្យាករណ៍ សំ. បា. ត្រូវរៀងជា រដ្ឋមន្រ្តីគណៈ ក្រុមនៃរដ្ឋមន្រ្តី; សង្ឃគណៈ ក្រុមនៃភិក្ខុសង្ឃ; ប៉ុន្តែតាមទម្លាប់ខ្មែរយើង, ច្រើនតែប្រើរៀងបទសមាស សំ. បា. ត្រឡប់យកបទក្រោយជាមុនវិញ សម្រួលឲ្យងាយអាន ងាយថា, រៀងត្រឡប់បទជា គណៈរដ្ឋមន្រ្តី, គណៈសង្ឃ វិញ, ក៏នៅតែមានន័យថា ក្រុមរដ្ឋន្ត្រី, ក្រុមភិក្ខុសង្ឃ ដែរ (បទសមាសឯទៀតក្រៅពីនេះនៅមានច្រើន ដូចជា រដ្ឋពល កម្លាំងរបស់រដ្ឋ, រៀងត្រឡប់បទជា ពលរដ្ឋ ជាដើមនោះដែរ) ។ល។
បវរ ( គុ.គុនសព្ទ ) [បវ៉]
(ប្រវរ) ប្រសើរ, លើសលែង, ថ្លៃថ្លា : ធម៌ដ៏បវរ, ទ្រព្យដ៏បវរ ។ ខ្មែរយើងច្រើនប្រើពាក្យនេះរួមចូលជាបទសមាស ភ្ជាប់ជាមួយនឹងសព្ទឯទៀតប្រើជាឋានន្តរសម្រាប់មន្រ្តីជា : បវរសង្គ្រាម, បវរលិខិត, បវរអក្ខរា, បវរស្នេហា ជាដើម ។

Next >>

Headley's Khmer-English Dictionary Full Text Search

No matching entries found!