Khmer Dictionary: រោទ៍
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search
-
នាឡិកា
( ន.នាមសព្ទ )
(បា.; សំ. នាឌិកា) ឈ្មោះមាត្រាសម្រាប់វេលាចំនួន ៦០ នាទី គឺ ៦០ មីនុត (ហៅថា មួយនាឡិកា គឺមួយម៉ោង) ។ ប្រដាប់សម្រាប់ប្រើរាប់ម៉ោងនុ៎ះឯង ក៏ហៅ នាឡិកា ដែរ : នាឡិកាចងដៃ, នាឡិកាដក់, នាឡិកាព្យួរ, នាឡិការោទ៍ ។
-
គោព្រៃ
( ន.នាមសព្ទ )
គោដែលមានពូជកើតក្នុងព្រៃ រស់នៅក្នុងព្រៃ (មានតែក្នុងខែត្រកំពង់ធំ), ជាគោមានមាឌធំៗ, ស្នែងមានរំពត់រមួល, សម្បុរខ្លួនខ្មៅរលើប, មានពពាលសត្រង់កជើងទាំង ៤ (ហៅថា
- ចាំងជើង) --ក្នុងសម័យបុរាណព្រេងនាយ, គេទាក់យកកូនឈ្មោលស្ទាវៗមកផ្សាំង លុះវាធំឡើង គេទុកវាជា
- បាក្រោល, កូនកាត់ពីបានោះ បើឈ្មោលមានមាឌធំៗ ស្រដៀងនឹងបាវា មានរំពត់ស្នែងដូចបាវាដែរ, គេហៅថា
- គោខ្មែរ , កូនគោខ្មែរនេះ គេហៅ
- គោល្បាយ, លុះតពូជរៀងចុះមកគេក៏នៅតែហៅគោទាំងនោះថា គោខ្មែរៗ ជាប់រហូតមក, គោពូជផ្សេងអំពីពូជគោខ្មែរនោះ ដោយហេតុគេនាំយកពីប្រទេសសៀមមក, ហៅថា
- គោសៀម, ប៉ុន្ដែក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ ឈ្មោះទាំងនោះក៏រលុបបាត់អស់ទៅហើយ នៅមានតែពាក្យថា គោៗ ប៉ុណ្ណោះឯង ។ បាគោព្រៃនោះបើវារោទ៍រំពង ដែលហៅថា
- សូរមួយយោបំគោឧសភ ឮទៅដល់ទីណា មេគោទាំងឡាយក្នុងទីនោះ លុះសម្រាលកូនមក កូននោះក៏កាត់បានមកបាឧសភនោះដែរ ។ ក្នុងរជ្ជកាលព្រេងនាយ ត្រូវ ឧកញ៉ាពហុលទេព (ចៅហ្វាយត្រួតត្រាខាងគោ) ហូតយកគោកូនកាត់ ក្នុងមួយក្រោល ត្រូវហូតយកមួយមកបញ្ចូលជា គោព្រះរាជទ្រព្យ ហៅថា
- ហូតភ្នែកបា ម្ចាស់ក្រោលត្រូវតែយល់ព្រមឲ្យដកហូត ព្រោះជាការចាំបាច់តាមមាត្រាច្បាប់ ក្រមពហុលទេព...។
-
រោទ៍
( កិ.កិរិយាសព្ទ )
[រោ]
(រោទ < រុទ “យំ”) យំឮសូររំពង, ស្រែកយំខ្លាំង, យំពេញសំឡេង : គោរោទ៍, ដំរីរោទ៍, ក្មេងវាយគ្នារោទ៍រំពង ។
- រោទ៍ស្គរ ទូងស្គរកម្ទរញាប់រន្ថាន់ ។
-
ឧសភ
( ន.នាមសព្ទ )
[អ៊ុសប់ ]
(ឧសភ; សំ. ឫឞភ) គោឈ្មោល, គោឡើងក, គោបា (ច្រើននិយាយថា គោឧសភ) ។ ឈ្មោះខែទី ២ នៃសុរិយគតិ; សព្វថ្ងៃប្រើជា ឧសភា ត្រូវនឹងខែម៉េបារាំងសែស (ប្រើក្លាយជា ព្រឹសភៈ ក៏មាន ។ ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) រាសី ផង) ។ ឈ្មោះរង្វាស់ឬមាត្រាវាស់មួយមួយយ៉ាង (ប្រើក្នុងបុរាណសម័យ) ប្រវែងឬចម្ងាយ ២០ យដ្ឋិ (១៤០ ហត្ថ) : ចម្ងាយមួយឧសភ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) លិក្ខា ឬ លិក្សា ទៀតផង) ។ គុ. ឧត្ដម, ខ្ពង់ខ្ពស់; ចម្បង; លើសលែង ។
- ឧសភរាជ ស្តេចគោ គឺគោឈ្មោលដែលជាចម្បងជាងគោទាំងពួង ។ ខ្មែរហៅគោព្រះរាជទ្រព្យសម្រាប់ទឹមក្នុងព្រះរាជពិធីវប្បមង្គល (ច្រត់ព្រះនង្គ័ល) ថា គោឧសភរាជ ដោយសំដៅសេចក្ដីថា “គោព្រះរាជទ្រព្យ” ឬ “គោឧត្ដម, គោមង្គល” ។
- ឧសភសព្ទ សូរគោឈ្មោលយំឬរោទ៍, យោបំគោឧសភ : ចម្ងាយមួយឧសភសព្ទ ។
- បុរិសាសភៈ (បា. < បុរិស + ឧសភ > អាសភ) បុរសឧត្ដម; ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ ។
- រថេសភៈ (បា. < រថ + ឧសភ ឬ អាសភ < ឧសភ) អ្នកជាប្រមុខនៃរថានឹក (មេទ័ពទាហានរថ); ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ ។ ល។ ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ប្រើជា រថេសភ (--សប់) ក៏បាន, ដូចកាព្យថា : មទ្រីទេវីនាងទូលថា បពិត្របិតារថេសភ ខ្ញុំម្ចាស់សូមតាមទៅគោរព ព្រះវេស្សន្តរជាស្វាមី ។ ព្រោះបើមិនទៅនៅឯអាយ ជាស្ត្រីមេម៉ាយពុំគប្បី ខ្ញុំម្ចាស់ត្រូវទៅតាមស្វាមី បុត្រាបុត្រីត្រូវទៅដែរ ។ (តាមសេចក្ដីក្នុងមហាជាតក៍ ទានកណ្ឌ) ។
Headley's Khmer-English Dictionary Full Text Search
-
រោទ៍
( v )
[rou]
- detail »
to cry out loudly; to roar, bellow; (of music) to resound; (of a bell) to ring; (of a motor) to run / operate (esp. at a high number of rpm's)