Khmer Dictionary: ន

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary

នគរបាល ( ន.នាមសព្ទ ) [ន-គ-- ] ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
អ្នករក្សានគរ (ហៅក្លាយជា អង្គរបាល ក៏មាន) ។ ក្រសួងឬក្រុមរាជការត្រួតត្រារក្សាប្រជាជនក្នុងក្រុង ឲ្យប្រតិបត្តិតាមបញ្ញត្តិសម្រាប់ក្រុង ។ ក្រុមនគរបាល ឬ តម្រួតនគរបាល រាជតម្រួតក្រុង (ចំពោះតែរាជធានីភ្នំពេញ) ។ សម្រាប់ខែត្រស្រុកហៅ រាជតម្រួតខែត្រ, រាជតម្រួតស្រុក ។ សម្រាប់មណ្ឌលនីតិកម្មក្នុងតំបន់ ឬក្នុងសង្កាត់ ក៏ហៅ រាជតម្រួតស្រុក ដែរ ។
នគរបុរី ( ន.នាមសព្ទ ) [នគ-បុរ៉ី ]
ឈ្មោះរាជធានីចាស់តូចមួយក្នុងស្រុកព្រៃកប្បាសខែត្រតាកែវ (ហៅក្លាយមកជា អង្គរបុរី) : នគរបុរី ជារាជធានីចាស់ព្រេងព្រឹទ្ធរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ។
នគររាជ ( ន.នាមសព្ទ ) [ន-គ-រាច ]
ឈ្មោះបទភ្លេងខ្មែរបុរាណមួយមេ : បទភ្លេងនគររាជជាអនុស្សរណៈដល់ខែត្រចាស់របស់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងសម័យបុរាណព្រេងនាយដែលឃ្លាតចេញពីប្រទេសខ្មែរទៅដោយខ្មែរបែកសាមគ្គី...។
នគររាជជាតិ ( ន.នាមសព្ទ ) or នគររាជភ្លេងជាតិ
ឈ្មោះបទភ្លេងជាតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជា សម្រាប់បន្លឺសូរសព្ទជាព័ស្ដុតាងឲ្យឮក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ, សាកលលោកស្គាល់ច្បាស់ថាជាភ្លេងជាតិរបស់ខ្មែរ : ឈរសម្រឹងគោរពភ្លេងជាតិ ។ ភ្លេងជាតិខ្មែរនេះមាន ៥ សង្កាត់គឺ សង្កាត់ទី ១ មាន ៩ ម៉ាត់, ទី ២ មាន ១១ ម៉ាត់, ទី ៣ មាន ១២ ម៉ាត់, ទី ៤ មាន ១៣ ម៉ាត់, ទី៥ មាន ៨ ម៉ាត់, រួមទាំង ៥ សង្កាត់ មាន ៥៣ ម៉ាត់ ត្រូវជា ១ បទ ភ្លេង មានបទ ឬទំនុកចាប់ចួនគ្នារាល់ថ្នាក់ហៅថា បទនគររាជជាតិ ជាអនុស្សរណៈដល់ខែត្រនគររាជចាស់របស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងសម័យបុរាណ ។
នគររាជជើងព្រៃ ( ន.នាមសព្ទ ) [ន-គ-រាច-- ]
ឈ្មោះបទភ្លេងខ្មែរបុរាណមួយមេ ដែលគេបង្កើតឲ្យមានឡើងក្នុងខែត្រជើងព្រៃ គឺនៅស្រុកជើងព្រៃសម័យបច្ចុប្បន្ន ឲ្យជាអនុស្សរណៈដល់ខែត្រនគររាជដែលព្រាត់ពីប្រទេសកម្ពុជាទៅ ។
នគរវត្ត ( ន.នាមសព្ទ ) [ន-គ-វ័ត]
ឈ្មោះប្រាសាទបុរាណមួយកន្លែងនៅក្នុងខែត្រសៀមរាប ជាមហាមន្ទីររុងរឿងដោយលម្អគ្មានពីរ (ហៅក្លាយមកជា អង្គរវត្ត) ។ ពាក្យ នគរ នេះច្រើនតែមានសំឡេងក្លាយឃ្លាតជា អង្គរ ដូច្នេះឯង, ដូចជា នគរបាល, នគរបុរី, នគរយមរាជ, នគរវត្ត ក្លាយជា អង្គរបាល, អង្គរបុរី, អង្គរជមរាជ, អង្គរវត្ត ជាដើម; សម្ដីត្រឹមត្រូវខ្ពង់ខ្ពស់ដែលក្លាយឃ្លាតជាសម្ដីសាមញ្ញ គ្មានអត្ថន័យបែបនេះ ពុំមែនត្រឹមតែ នគរ ជា អង្គរ ប៉ុណ្ណោះទេ មានពាក្យឯទៀតៗខ្លះ ក៏ក្លាយឃ្លាតពីរូបដើមពីសំឡេងដើមដូច្នោះដែរ ដូចជា នង្គ័ល បទុម, បព្វជិត, បព៌ត, បពិត្រ, មច្ឆា, សុខតម ក្លាយជា អង្គ័ល, បូទុម, បុព្វជិត, បរិពត, បូពិត្រ, មេឆា, សុខដុម ជាដើម ក៏សុទ្ធតែក្លាយឃ្លាតដូចគ្នាដែរ; ការក្លាយបែបនេះមកពីអ្នកនិយាយប្រហែសធ្វេស ចេះតែថា ចេះតែសរសេរៗ ទៅ ពុំគិតដល់ការរក្សាភាសាជាតិ, យូរៗតៗមក ក៏ទៅជាសម្ដីឥតន័យទៅអស់, នាំឲ្យអ្នកអក្សរសាស្រ្តមានការលំបាកនឹងកែតម្រូវ ។ល។ (មើលក្នុងពាក្យ ប្រាក្រឹត ទៀតផង) ។
នគរសោភិនី ( ន.នាមសព្ទ ) [នៈគៈរៈ-- ] ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
ស្រីអ្នកញ៉ាំងនគរឲ្យល្អ ឬស្រីមានលំអឆើតក្នុងក្រុង (ស្រីផ្កាមាស) ។
នគ្គជន ( ន.នាមសព្ទ ) [នាក់-គៈជន់ ] ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
ជនអាក្រាត គឺមនុស្សស្រាតលែងខ្លួនទទេ មិនត្រូវការដោយសម្លៀកបំពាក់ ។
- នគ្គនិយម (នាក់-គៈនិយំ) ការរាប់អាន ឬការអនុលោមទៅតាមលទ្ធិអាក្រាត ។
- នគ្គភាព ភាពនៃជនអាក្រាត, ការស្រាត ។
- នគ្គសមណៈ សមណៈអាក្រាត គឺអ្នកបួសមួយពួកខាងក្រៅពុទ្ធសាសនា បានដល់ពួកអចេលកៈនៅប្រទេសឥណ្ឌា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អចេលកៈ ផង) ។
នង្គ័ល ( ន.នាមសព្ទ ) [ន័ងគ័ល] ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(នង្គល; លាង្គល) ប្រដាប់សម្រាប់ភ្ជួរផែនដី ។ កាព្យសម្រាប់ពួកកសិករថា : យើងជាកសិករ បានភ្លៀងមកអរ រៀបចំនង្គ័ល រនាស់រាល់ប្រាណ ហើយបានខ្វាយខ្វល់ សាបព្រោះរចល់ ឲ្យទាន់វេលា ។ ពាក្យ នង្គ័ល នេះខ្មែរយើងច្រើនហៅក្លាយថា អង្គ័ល; សម្ដីនិយាយក្លាយពីសំស្ក្រឹត ឬពីបាលីយ៉ាងនេះហៅថា បាលីក្លាយ ឬបាលីបំប្លែង ដូចគ្នានឹងសម្ដី ប្រាក្រឹត របស់អ្នកប្រទេសឥណ្ឌាដែរ ។ អ្នកស្រុកក្នុងខែត្រខ្លះហៅផ្នៀងនង្គ័លថា ខុងម៉ូវ; ពាក្យបណ្ដៅហៅ តុកតុល (មើលក្នុងពាក្យ ប្រាក្រិត ទៀតផង) ។
នដកីឡា ( ន.នាមសព្ទ ) ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
ល្បែងនៃជនអ្នករាំ, ល្បែងនៃអ្នករបាំ, ល្បែងរបាំ ។

<< Prev 1 2 3 4 5 6 ... 20 Next >>