Khmer Dictionary: ម
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary
-
មក្លឿ
( ន.នាមសព្ទ )
[មៈ-- ]
( ស.សៀម ( ភាសាសៀម ) )
ឈ្មោះឈើដំណាំមួយប្រភេទ ផ្លែប្រើជាគ្រឿងជ្រលក់សំពត់យកព័ណ៌ខ្មៅ; ខ្លឹមមានសម្បុរខ្មៅ សាច់រឹងប្រើធ្វើជាការឈើរាយរងបាន : សំបត់ជ្រលក់មក្លឿ; សរសេរជា មាក់ក្លឿ ក៏មាន; ខ្មែរហៅ ខ្មួញ ជាគូគ្នានឹង ខ្មាញ់ ។
-
មគធរាជ
( ន.នាមសព្ទ )
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
ព្រះរាជាក្នុងដែនមគធៈក្នុងប្រទេសឥណ្ឌាពីសម័យពុទ្ធកាល មានក្នុងក្រុងរាជគ្រឹះជារាជធានី ។
-
មគធៈ
( ន.នាមសព្ទ )
[មៈគៈធៈ ]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(មគធ) ឈ្មោះដែនធំមួយក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ពីក្នុងពុទ្ធកាល, មានក្រុងរាជគ្រឹះជារាជធានី លុះបន្ទាប់មក មានក្រុងបាដលិបុត្រ ជារាជធានី; ក្នុងសម័យសព្វថ្ងៃនេះ សំដៅត្រង់ប្រទេសឥណ្ឌាដែលហៅថា ប៊ិហារ (ពិហារ) ជាដែន មគធៈ ក្នុងសម័យបុរាណ ។ ជាតិមនុស្សអ្នកដែននោះក៏ហៅថា មគធៈ ដែរ : អ្នកមគធៈ, ពួកមគធៈ, ជាតិមគធៈ; ឬ ហៅថា មាគធៈ, មាគធិក ក៏បាន; បើស្ត្រីជា មាគធិកា ។ ភាសារបស់ពួកជនជាតិនោះហៅថា មគធពាក្យ, មគធភាសា ឬ មាគធិកា, មាគធី, មាគធីភាសា “សម្ដីអ្នកមគធៈ” (មើលក្នុងពាក្យ ប្រាក្រឹត ផង) ។
-
មគធពាក្យ
( ន.នាមសព្ទ )
[មៈគៈធៈពាក]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(មគធ + វាក្យ) សម្ដីអ្នកមគធៈ, សម្ដីរបស់ជនជាតិមគធៈ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) មគធភាសា) ។
-
មគធភាសា
( ន.នាមសព្ទ )
[មៈគៈធៈ-- ]
(--ភាឞា) ភាសាអ្នកមគធៈ ។ មគធភាសានេះចែកជា ២ យ៉ាង គឺ ទេសិយា ភាសាសម្រាប់និយាយស្ដីជាប្រក្រតី របស់អ្នកប្រទេសមគធៈ គឺសម្ដីសម្រាប់ស្រុក; តន្តី ឬ តន្តីភាសា សម្ដីដែលមានរបៀបទៀងទាត់តាមដំណើរវេយ្យាករណ៍, ជាភាសាសម្រាប់ប្រើតែក្នុងគម្ពីរក្បួនច្បាប់, លុះតែហាត់រៀនឲ្យចេះវេយ្យាករណ៍ ទើបអាចដឹងសេចក្ដីបាន ប្រើការកើត ។ តន្តី នេះជាមូលភាសារបស់ពួកជនអ្នកមគធៈ, ហៅថា បាលី ឬ បាឡី ក៏បាន; បាលី នេះឯងពួកពុទ្ធសាសនិកជនខាងប៉ែកទក្ខិណនិកាយរៀន ទន្ទេញ សូត្រ គោរពថាជាភាសាដ៏ប្រសើរព្រោះព្រះត្រៃបិដកដែលជាពុទ្ធវចនៈ ឬពុទ្ធសាសនា ប្រតិស្ឋាននៅដោយភាសានេះ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) បាលី ផង) ។
-
មគធរដ្ឋ
( ន.នាមសព្ទ )
[មៈគៈធៈរ័ត]
or មគធរាស្រ្ដ
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(--រាឞ្រ្ដ) ដែនមគធៈ, ប្រទេសមគធៈ ។
-
មគ្គ
( ន.នាមសព្ទ )
[ម័ក]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(មាគ៌) ផ្លូវ; ផ្លូវប្រតិបត្តិ; លំអាន; ទ្វារ ...។
- មគ្គចិត្ត (ម័ក-គៈចិត) ចិត្តដែលប្រកបដោយលោកុត្តរមគ្គ (ព. ពុ.) ។
- មគ្គញ្ញាណ (ម័ក-គ័ញ-ញាន) ប្រាជ្ញាដែលឃើញអរិយមគ្គ (ព. ពុ.) ។
- មគ្គផល (ម័កផល់) ពាក្យសម្រាប់ហៅលោកុត្តរធម៌ដែលចែកជាមគ្គ ៤ មានសោតាបត្តិមគ្គជាដើម មានអរហត្តមគ្គជាទីបំផុតនិងផល ៤ មានសោតាបត្តិផលជាដើម មានអរហត្តផលជាទីបំផុត (ព. ពុ.) ។
- ទ្វារមគ្គ (ទ្វាម័ក) ទ្វារដែលជាផ្លូវបន្ទោឧច្ចារៈ ឬបស្សាវៈ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) បស្សាវមគ្គ និង វច្ចមគ្គ, ឧច្ចារមគ្គ ផង) ។
- មិច្ឆាមគ្គ (មិច-ឆាម័ក) ផ្លូវខុស គឺសេចក្ដីប្រតិបត្តិខុសមានមិច្ឆាទិដ្ឋិជាដើម (ព. ពុ.) ។
- សម្មាមគ្គ (ស័ម-ម៉ាម័ក) ផ្លូវត្រូវ គឺសេចក្ដីប្រតិបត្តិត្រូវមានសម្មាទិដ្ឋិជាដើម ។ល។
-
មគ្គទេសក៍
( ន.នាមសព្ទ )
[ម័ក-គៈទេស ]
or មគ្គុទេ្ទសក៍
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(--សក) អ្នកសម្ដែងផ្លូវ គឺអ្នកនាំផ្លូវ : ធ្វើជាមគ្គទេសក៍, មានមគ្គុទេ្ទសក៍ ។ បើស្ត្រីជា មគ្គទេសិកា ឬ មគ្គុទេ្ទសិកា ។
-
មគ្គនកម្ម
( ន.នាមសព្ទ )
[ម័ក-គៈនៈ ក័ម]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(មគ្គន+កម្ម; មាគ៌ណ + កម៌ន៑) ការជ្រើសរើស, ការរើសសម្រាំង; ការស្វែង : ធ្វើមគ្គនកម្ម ។
-
មគ្គនាយក
( ន.នាមសព្ទ )
[ម័ក-គៈនា យក់]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(មាគ៌--) អ្នកនាំផ្លូវ; អ្នកដឹកនាំ, អ្នកប្រាប់ផ្លូវល្អឬអាក្រក់ ឬផ្លូវខុសផ្លូវត្រូវ; បើស្ត្រីជា មគ្គនាយិកា ។
<< Prev 1 2 3 4 5 6 ... 20 Next >>