Khmer Dictionary: រុក

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary

រុក ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
បុកចូល; រុល, សំរុក, ត្រសុល ចូល : យករបុករុករន្ធ; ដើររុកព្រៃ, រុកចូលក្នុងព្រៃជ្រៅ ។ ព. ប្រ. និយាយផ្ទញ់ឬស្ទាក់ផ្លូវស្ទាក់ដំណើរឲ្យគាំងឆ្លើយតបតមិនរួច : រុកតែមួយម៉ាត់ពីរទៅនៅស្ញេញ ។
- រុករាន រុកទន្រ្ទានចូលរានយកទី; ដើររុករាន ដើរទន្រ្ទានចូលឥតក្រែង ។ (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : ទ័ពគេរុករាន ទ័ពយើងទន្ទ្រាន ស្ទើរគ្មានសល់ទី លុះយើងរុកទៅ ទ័ពគេវក់វី ដណ្ដើមបានទី មកយើងច្រើនហើយ ។
- បុករុក រុកខ្លាំងរឿយៗ; សំរុកចូលឬចូលសំរុកទាំងអំណាច, សំរុកចូលឥតក្រែង ។ល។
រុកកួន ( កិ.កិរិយាសព្ទ )
រុករានដោយគុំគួន, រុករានឲ្យបាននេះបាននោះ, ឲ្យបានប្រយោជន៍មកខ្លួន; ទទូចដោយរំអុកឲ្យត្រាតែបាន : វាចេះតែមករុកកួនខ្ញុំស្ទើររាល់ថ្ងៃ (ធៀបនឹងពាក្យសៀមថា របក្វន អ. ថ. រ៉ុបកួន “ធ្វើឲ្យកើតមានសេចក្ដីក្ដៅក្តួល, ឲ្យអផ្សុក, ជ្រក់ជ្រេញរឿយៗ”) ។
រុករ ( ន.នាមសព្ទ ) [រុក-រ ]
ឈ្មោះវល្លិរឹងមួយប្រភេទ សំបកខាងក្រៅលឿងចាស់ សំបកខាងក្នុងនិងសាច់លឿងខ្ចី មានរសហឹររមាស់ឆៀបៗ ប្រើជាថ្នាំកម្ចាត់រោគ : វល្លិរុករ ។
រុករាន
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) រុក និង រាន ២ កិ.) ។
រុក្ខ ( ន.នាមសព្ទ ) [រុក-ខៈ ] ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(វ្ឫក្ស) ឈើ ។ ប្រើជាបទសមាស, ដូចជា :
- រុក្ខចេតិយ ដើមឈើដែលមានគេគោរពរាប់អានថាជារបស់ស័ក្តិសិទ្ធិ ។
- រុក្ខច្ឆាយា ម្លប់ឈើ ។
- រុក្ខជាតិ ជាតិឈើ, ឈើគ្រប់យ៉ាង ។
- រុក្ខទេវតា ទេវតាដែលអាស្រ័យនៅនាដើមឈើ ។
- រុក្ខប្បទេស (រុក-ខ័ប-ប៉ៈ--) ព្រៃ, ដងព្រៃ ។
- រុក្ខផល ផ្លែឈើ ។
- រុក្ខផលាផល ផ្លែឈើតូចធំ ។
- រុក្ខមូល ទីប្របដើមឈើ ។
- រុក្ខមូលិក អ្នកកាន់ធុតង្គមួយប្រភេទ តមមិននៅក្នុងទីប្រក់ទីបាំង ត្រូវនៅអាស្រ័យតែក្នុងម្លប់ឈើ (ព. ពុ.) ។
- រុក្ខវិថី ថ្នល់ទូលាយក្នុងទីក្រុងដែលមានដើមឈើរៀងជាជួរហូរហែអមតាមចិញ្ចើមផ្លូវ (ប៉ុន្តែទីទៃពីមហាវិថីនិងវិថីឯទៀត) ។
- រុក្ខសាខា មែកឈើ ។
- រុក្ខាវយវៈ (បា. < រុក្ខ+អវយវ) អវយវៈរបស់ឈើ (មានមែក, សន្លឹកជាដើម) ។ល។
រុក្ខា ( ន.នាមសព្ទ ) ( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(ពហុ. < រុក្ខ) ឈើទាំងឡាយ ។ សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ) : រីក្រុងភ្នំពេញមានរុក្ខា នានាអនេកអមវិថី មានផ្កាគ្រប់យ៉ាងជាប្រក្រតី ព្រឹក្សាដាំថ្មីតាមនិយម ។ ជាក្រុងឯករាជ្យអព្យាក្រឹត្យ ឆើតឆោមវិចិត្រសឹងស័ក្តិសម ប្លែកជាងពីដើមព្រោះសង្គម និយមរាស្រ្តរដ្ឋស្ទាត់ព្រមព្រៀង ។ នេះគឺជាផលនៃសាមគ្គី ដែលព្រះមុនី ទ្រង់ប្រិតប្រៀង សម្ដេចឪនាំផ្លូវឥតឲ្យល្អៀង រាស្ត្ររៀងរាល់ខែត្រស្រុះស្រួលតាម ។ ខ្មែរមានក្ដីសុខសន្តិភាព ប្រទេសរាបទាបឥតសង្រ្គាម ព្រោះខ្មែរទាំងអស់ស្អប់សឹកសាម ជំនួញសង្រ្គាមក៏គ្មានឡើយ ។

Headley's Khmer-English Dictionary

រុក ( v ) [ruk] - detail »
to push / thrust / shove in (esp. with force into a narrow space); to penetrate forcibly; to push in violently, invade, break into, force one's way into; to debate in such a way as to put the opponent in an untenable position
រុក ( n ) [ruk] - detail »
kind of medicinal vine

Reference: រុករ
រុក្ខ ( n ) [rukkʰaʔ] - detail »
wood, tree, plant; forest, vegetation
រុក្ខា ( n ) [rukkʰaa] - detail »
forest; trees, vegetation