-
វង្សា --
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) វង្ស) ។
-
វង្សានុរក្ស
( ន.នាមសព្ទ )
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
អ្នកតាមរក្សាពូជពង្សវង្សត្រកូលដោយឡែក ពាក្យនេះប្រើសម្រាប់បញ្ជាក់អំពីតំណែងរបស់មន្ត្រីខ្មែរពីសម័យមុន ឧ. ទីវង្សានុរក្ស ។
-
វង្សាអគ្គរាជ
( ន.នាមសព្ទ )
[វង់សាអ័ក-គៈរាជ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(< វំស “វង្ស” + អគ្គ “ប្រសើរ, លើសលែង, ចម្បង” + រាជ “ស្តេច”; តាមរបៀបវេយ្យាករណ៍គួររៀងជា អគ្គរាជវង្ស ឬ --វង្សា “វង្សស្តេចជាចម្បង”) ឋានន្តររបស់សេនាបតីសម្រាប់ទោ ខាងក្រសួងយុត្តិធម៌ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ក្នុងសម័យណាដែលមានក្សត្រិយ៍ ឧភយោរាជ; សម័យសព្វថ្ងៃនេះ តាំងជាទីអនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងនុះដែរ : អ្នកឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ ។
-
វចន --
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) វចនៈ) ។
-
វចនា --
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) វចនៈ) ។
-
វចនាធិប្បាយ
( ន.នាមសព្ទ )
[វៈចៈន៉ាធិប-បាយ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(វចន + អធិប្បាយ; វចន + អភិប្រាយ > វចនាភិប្រាយ) អធិប្បាយពាក្យ គឺសេចក្ដីពន្យល់អំពីពាក្យនីមួយៗឲ្យឃើញច្បាស់លាស់; អភិធាន ។
-
វចនានុក្រម
( ន.នាមសព្ទ )
[វៈចៈន៉ានុក្រំ]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(វចន + អនុ “តាម” + ក្រម “ លំដាប់”; វចន + អនុ + កម > វចនានុក្កម) លំដាប់ពាក្យ, លំដាប់ពាក្យដែលរៀបរៀងតាមរបៀបមុនក្រោយ ។ ឈ្មោះសៀវភៅនេះឯង : សៀវភៅវចនានុក្រមខ្មែរ ។ វេវ. បទានុក្រម, លិបិក្រម, អក្ខរានុក្រម, អភិធាន , អភិធានសព្ទ, វចនាធិប្បាយ; សព្វវចនាធិប្បាយ ។
-
វចនៈ
( ន.នាមសព្ទ )
[វៈចៈន៉ៈ ]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(វចន) ពាក្យ, សម្តី ។ ប្រភេទពាក្យប្រាប់ចំនួនតិចច្រើនដែលកំណត់តាមបែបវេយ្យាករណ៍, សម្រាប់ភាសាបាលីមាន ២ យ៉ាងគឺ
- ឯកវចនៈ ប្រាប់ដំណើរថា មានតែមួយ ឬប្រាប់ដំណើរដែលប្រមូលចំនួនច្រើនរួបរួមតែមួយ បើធៀបនឹងភាសាខ្មែរដូចពាក្យថា មហាជន, ប្រជុំជន, ក្រុមយោធា, ក្រុមជំនុំ, ហ្វូងសត្វ ជាដើម;
- ពហុវចនៈ ប្រាប់ចំនួនពីត្រឹមពីរឡើងទៅ, ធៀបនឹងភាសាខ្មែរដូចពាក្យថា សត្វទាំងឡាយ, អស់លោក-អ្នក, អស់ទាំងទ្រព្យរបស់, យើង, យើងខ្ញុំ ជាដើម; សម្រាប់ភាសាសំស្រ្កឹតមាន ៣ យ៉ាង, ពីរយ៉ាងមានឈ្មោះដូចខាងលើដែរ, មួយយ៉ាងថែមទៀត ហៅ ទ្វិវចនៈ ប្រើប្រាប់ចំនួនត្រឹមតែពីរគត់, ឯប៉ែកខាង ពហុវចនៈ ប្រើប្រាប់ចំនួនតាំងពីត្រឹមបីឡើងទៅ; សម្រាប់ភាសាខ្មែរក៏ប្រើអនុលោមតាមភាសាទាំងពីរខាងលើនេះដែរ ប៉ុន្តែមានរបៀបមិនទៀងទាត់ទេ ។
- វ
- ចនករ, --ការ, --ការកៈ, --ការី (វៈចៈន៉ៈ--) អ្នកធ្វើតាមពាក្យ គឺអ្នកយកពាក្យ, អ្នកស្តាប់បង្គាប់ (បើស្រ្តីជា វចនការិកា, --ការិនី) ។
- វចនក្រម (--ក្រំ) លំដាប់ពាក្យ ។
- វចនគារវៈ ឬ --គោរព (វៈចៈន៉ៈគារៈវៈ ឬ --រប់; សំ. វចន + គៅរវ) ការគោរពសម្តី គឺការជឿកាន់តាមពាក្យប្រដៅ ។
- វចនភេទ ការខ្ចាយសម្តី, ដំណើរបែកការលេចឮខ្ចរខ្ចាយ, ដំណើរផ្សេងសម្តីគ្នា។
- វចនមាលា កម្រងពាក្យ ។
- វចនមិត្ត ឬ --មិត្រ (សំ. វចនសហាយ) មិត្រដែលជាគូនិយាយសន្ទនាគ្នា, ដែលចេះនិយាយឲ្យពេញចិត្ត ។
- វចនរចនា (វៈចៈន៉ៈរៈចៈន៉ា) ការរៀបចំឬចងក្រងពាក្យពេចន៍ឲ្យចុះរបៀបត្រឹមត្រូវ ។
- វចនានុរូប (វៈចៈន៉ា--; សំ. បា. < វចន + អនុរូប “តាមសមគួរ”) តាមសមគួរដល់ពាក្យ; ការអនុលោមតាមពាក្យ ។
- វចនាលង្ការ (វៈចៈន៉ាលុ័ង-កា; បា. < វចន + អលង្ការ “គ្រឿងប្រដាប់” គ្រឿងប្រដាប់ពាក្យ គឺសម្តីសម្រាប់ប្រើកែមស៊ែមឲ្យស្រួលស្តាប់; និបាតសព្ទសម្រាប់ប្រើជាគ្រឿងប្រដាប់រំលេចពាក្យឲ្យស្រួលស្តាប់ ។
- វចនាវសាន (វៈចៈន៉ាវៈ--; បា. < វចន + អវសាន “ទីបំផុត, ទីចប់”) ទីបំផុតឬទីបញ្ចប់សម្តី, ចុងពាក្យ, ចុងសម្តី ។ល។
-
វចី
( ន.នាមសព្ទ )
[វៈ-- ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
វាចា, សម្តី, ពាក្យ ។
- វចីកម្ម អំពើដែលកើតអំពីសម្តី, ការធ្វើដោយសម្តី ។
- វចីគារវៈ (--គា-រៈវៈ) ការគោរពដោយវាចា ។
- វចីទុច្ចរិត (--ទុច-ចៈរ៉ិត) ការប្រព្រឹត្តអាក្រក់ដោយវាចា ។
- វចីទ្វារ ទ្វារវាចា ។
- វចីបណាម (--ប៉ៈ--) ឬ--ប្រណាម ការបង្អោនវាចា គឺការបញ្ចេញវាចាសរសើរគុណដែលគួរគោរព ឬការគោរពដោយសម្តី ។
- វចីបយោគ (--ប៉ៈ--) ឬ--ប្រយោគ ការប្រកបអំពើដោយវាចា, ការបញ្ចេញវាចាប្រើគេឲ្យសម្រេចអំពើ ។
- វចីបរមមិត្ត ឬ--មិត្រ (--ប៉ៈរ៉ៈម៉ៈមិត) មិត្រដែលបានតែមាត់, ដែលល្អតែមាត់ ។
- វចីភេទ ការបញ្ចេញវាចាឲ្យគេឮច្បាស់; ដំណើរផ្សេងសម្តីគ្នា ។ វចីមុខ (បា.; សំ. វាង្មុខ) ពាក្យផ្តើម, អារម្ភកថា, ឧបន្យាសកថា ។ វចីសង្ហរ (បា. --សំហរ) ការនាំពាក្យញុះញង់ ។
- វចីសង្ហរី អ្នកនាំពាក្យញុះញង់ (បើស្រ្តីជា វចីសង្ហរិនី) ។
- វចីសមាចារ (--សៈម៉ាចា) ការប្រព្រឹត្តរៀបរយដោយវាចា, ការប្រើសម្តីសុភាពរាបទាប, ការប្រើវាចាស្មោះស្មើ ។
- វចីសុចរិត (--សុចៈរ៉ិត) ការប្រព្រឹត្តល្អដោយវាចា, ការស្តីនិយាយត្រឹមត្រូវ ។ល។
-
វចីកម្ម
or ... វចីសុចរិត
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) វចី) ។
<< Prev 1 2 3 4 5 6 ... 20 Next >>
