-
សក់ឡក់
( កិ. វិ.កិរិយាវិសេសនៈ ឬ កិរិយាវិសេសន៏, គុ.គុនសព្ទ )
ដែលរឡិករឡក់, ខ្ជីខ្ជា, ពាយងាយ, ច្រឡោងខាម : សម្ដីសក់ឡក់, មនុស្សសក់ឡក់, កិរិយាសក់ឡក់ ។ ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ថា: ដូចពួកពាលសកឡក់ ចិត្តអាក្រក់ធ្វើលីកលាន យល់ធម៌ដំបូន្មានចិត្តពុំចូលពុំចង់ស្ដាប់ ។ សាស្រ្តាច្បាប់វិធូរបណ្ឌិត ។ ពាក្យកាព្យធៀបថា : មនុស្សសក់ឡក់ មារយាទអាក្រក់ ប្រាសចាកអៀនខ្មាស គន់ឯឫកពា ខ្ជីខ្ជាផ្តេសផ្តាស ច្រឡេសច្រឡាស ច្រឡោងខាមក្រៃ។
-
សក់ស្វាយ
( ន.នាមសព្ទ )
រោមវែងៗដុះជាកញ្ចុំពីលើប្រជុំស្មាសេះ ។
-
សក្ក
( ន.នាមសព្ទ )
or សក្កៈ
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(សក្ក; ឝក្យ) ពួកសាក្យៈ, សាក្យរាជ; ព្រះសក្យមុនីគោតម ។ (សំ. ឝក្រ) ព្រះឥន្រ្ទ ។
- សក្កជនបទ ឬ - សក្ករដ្ឋ ជនបទឬខេត្តដែនរបស់ពួកសាក្យៈ, ដែនជាជាតិភូមិរបស់ព្រះសក្យមុនីសម្ពុទ្ធ ។
- សក្កទេវរាជ ព្រះឥន្រ្ទាធិរាជ ។ល។
-
សក្កដភាសា
( ន.នាមសព្ទ )
[ស័ក-កៈដៈ-- ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
ភាសាសំស្រ្កឹត ។
-
សក្ការ
( ន.នាមសព្ទ )
[ស័ក-ការ៉ៈ ]
or សក្ការៈ
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(សក្ការ; សត្ការ) ការធ្វើគោរព, សេចក្ដីគោរព, ការធ្វើបដិសណ្ឋារៈដោយគោរព; តង្វាយ, ជំនូន, គ្រឿងបូជា : ធ្វើសក្ការៈ, មានគ្រឿងសក្ការៈ ។
- សក្ការបូជា គ្រឿងបូជាដោយគោរព, គ្រឿងបូជាដ៏ផ្ចិតផ្ចង់ ។
- សក្ការភាជនៈ ឬ --ភាជន៍ ភាជនៈដាក់គ្រឿងសក្ការៈ ។ ល។
-
សក្ការសម្មាន
( ន.នាមសព្ទ )
[ស័ក-ការ៉ៈ ស័ម-ម៉ាន ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
សក្ការៈនិងសេចក្ដីរាប់អាន, សក្ការៈនិងសេចក្ដីគួរសម : ធ្វើសក្ការសម្មាន ។ ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ថា : សក្ការសម្មាន នាំឲ្យបានគ្នាជាមិត្រ នរណាបានប្រព្រឹត្ត ពិតជានឹងមានមិត្រច្រើន ។ ចងមិត្រដោយការឲ្យ ឲ្យញយៗមិត្រក៏កើន ក្តីសុខក្តីចម្រើន តែងមានច្រើនព្រោះការឲ្យ ។
-
សក្ខរា
( ន.នាមសព្ទ )
[ស័ក-ខៈរ៉ា]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឝករា) ក្រួស; ស្ករក្រាម ឬស្ករតាំងស៊ិន ។
- សក្ខរាបាន ឬ - សក្ខរបាន ទឹកដែលលាយដោយស្ករក្រាម ។
-
សក្ខី
( ន.នាមសព្ទ )
[ស័ក-ខី]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(សាក្សិន៑) សាក្សី (ស្ម, បន្ទាល់) ។
- សក្ខីភាព ដំណើរជាសាក្សី ។
- សក្ខីភូត ដែលជាសាក្សី ។ ស្ត្រីជា សក្ខីភូតា ។
-
សក្ដា
( គុ.គុនសព្ទ )
[ជើងដ; ស័ក-ក្តា]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឝក្ត) ដែលអាច, អង់អាច, ដែលមានអំណាច, ក្លាហាន; មានកម្លាំង; មានព្យាយាមរឹងប៉ឹង; ពូកែ, ខ្លាំងពូកែ; ជំនាញ; ដែលប៉ិនធន់ទ្រាំ ។ ប្រើជា ន. ក៏បាន : មានសក្តា, ដោយសក្តា ។
- សក្តាតេជ ឬ
- --តេជះ (--ដែច ឬ--ដេជះ) តេជះដ៏អង់អាច, ដ៏ក្លាហាន ។
- សក្តានុភាព (សំ. សក្ត + អានុភាវ) អានុភាពដ៏អង់អាច,... ។ ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ថា : សក្តាខ្ពង់ខ្ពស់ ប៉ុន្តែគ្មានយស ពុំស្មើប្រជា ដែលគេគ្មានស័ក្ដិ គេមានមេត្តា សទ្ធាជ្រះថ្លា ទេញ្តស្រឡាញ់ ។ កាព្យច្បាប់ រាជនេតិ នៃព្រះរាជសម្ការថា : ស័ក្ដិពុំស្មើយស អ្នកមានរបស់ ពុំស្មើសក្តា សូវបង់ធនធាន កុំខុសអាជ្ញា សូវមានរោគា កុំឲ្យមើលងាយ ។
-
សក្ដិ
( ន.នាមសព្ទ )
[ស័ក]
or ស័ក្ដិ
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(ឝក្តិ; សត្តិ) អំណាច, សេចក្ដីអង់អាច, សេចក្ដីក្លាហាន; កម្លាំង; ព្យាយាមរឹងប៉ឹង; ការខ្លាំងពូកែ; ការជំនាញ; សេចក្ដីធន់, ការប៉ិនធន់ទ្រាំ; លំពែង : អ្នកមានស័ក្ដិ, ស័ក្ដិតូច, ស័ក្ដិធំ, ស័ក្ដិស្មើគ្នា ។ ឥស្សរិយាភរណៈដែលប៉ាក់ដោយចេសមាសឬចេសប្រាក់ជាដើម សម្រាប់ដាក់ភ្ជាប់នឹងអាវរបស់មន្រ្តី សម្គាល់ឲ្យដឹងថ្នាក់ធំតូច : ពាក់ស័ក្ដិ, ស័ក្ដិមាស, ស័ក្ដិប្រាក់; ស័ក្ដិ១, ស័ក្ដិ២,... ។
- សក្ដិត្រ័យ (ស័ក-ក្តិ-ត្រៃ) ប្រជុំ ៣ នៃស័ក្ដិ ឬអង្គ៣ នៃរាជស័ក្ដិ គឺ ព្រះរាជា, អមាត្យ ឬ មន្រ្តី, ពលស័ក្ដិ (ពលរដ្ឋដែលមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ) ។
- សក្ដិធរ (ស័ក-ក្តិ-ធ) អ្នកទ្រទ្រង់ស័ក្ដិ (អ្នកមានស័ក្ដិ); អ្នកកាន់រំពែង ។
- ស័ក្ដិ ៩ ហ៊ូពាន់ (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ហ៊ូពាន់) ។
- ស័ក្ដិយស (--យស់) អំណាចនិងបរិវារ, ទ្រព្យសម្បតិ្ត, កេរ្តិ៍ឈ្មោះល្អ, សេចក្ដីរាប់អាននៃអ្នកដទៃ (និយាយថា យសស័ក្ដិ ក៏បាន “បរិវារនិងអំណាច” ឬ “អំណាចលើបរិវារ”) ។
- ស័ក្ដិសម (--សំ) សមដោយអំណាច ។
- សមស័ក្ដិ (សំ--) អំណាចដ៏សមរម្យ ឬអំណាចស្មើគ្នា ។ ព. បុ. ថា : ស័ក្ដិពុំស្មើយស នាអ្នកខ្ពង់ខ្ពស់ ពុំស្មើចិត្តជា ។ល។
<< Prev 1 2 3 4 5 6 ... 20 Next >>
