-
ហដ្ដវិលាសិនី
( ន.នាមសព្ទ )
[ហ័ត-ដៈ-វិ--]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ហដ្ដ “ផ្សារ” + វិលាសិនី “ស្រីអ្នកលេងឫក”) ស្រីអ្នកលេងឫកក្នុងផ្សារ (ស្រីផ្សារ; ស្រីពេស្យា) ។
-
ហដ្ឋចិត្ត
( ន.នាមសព្ទ )
[ហ័ត-ឋៈចិត]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ហ្ឫឞ្តមានស៑) ចិត្តរីករាយ : មានហដ្ឋចិត្ត ។ គុ. ដែលមានចិត្តរីករាយ : មនុស្សហដ្ឋចិត្ត ។
-
ហឋយោគ
( ន.នាមសព្ទ )
[ហៈឋៈយោក ]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
ការហាត់ប្រព្រឹត្តយ៉ាងតឹងតាមលទ្ធិនិគ្រន្ថ (មានហាត់ឈរតែជើងម្ខាងជ្រោងដៃទាំងពីរត្រង់ភ្លឹងទៅលើជាដើម) : ពួកនិគ្រន្ថធ្វើហឋយោគ ។
-
ហឋវិទ្យា
( ន.នាមសព្ទ )
[ហៈឋៈវិត-ទ្យា ]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
វិទ្យាដែលចេះមកពីហឋយោគ : ហឋវិទ្យារបស់ពួកនិគ្រន្ថ ។
-
ហតក្កិលេស
( ន.នាមសព្ទ )
[ហៈត័ក-កិល៉ែស ]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ហតក្លេឝ) ដែលកម្ចាត់កិលេសបានស្រេចហើយ; អ្នកដែលកម្ចាត់កិលេសស្អាតជ្រះស្រឡះពីសន្តានហើយ (ព្រះអរហន្ត) ។
-
ហត់
( កិ.កិរិយាសព្ទ, គុ.គុនសព្ទ )
ដកដង្ហើមខ្លីៗញាប់ៗប្រផុតប្រផើយដោយខ្សោយកម្លាំងព្រោះរត់ជាដើម : ខំប្រឹងរត់ទាល់តែហត់ ។ ហត់នឿយ ឬ នឿយហត់ នឿយខ្លាំងដល់ហត់ម្តងៗ ។
-
ហត្ថ
( ន.នាមសព្ទ )
[ហ័ត ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ហស្ត) ដៃ; ប្រមោយដំរី; ផ្នួងសក់ ។ ឈ្មោះនក្សត្រឬផ្កាយឫក្សពួកទី ១៣ មាន ៥ ដួងសណ្ឋានស្រដៀងនឹងដៃ ។ ខ្នាតរង្វាស់ប្រវែងពីរចំអាមឬប្រវែងកន្លះលូក គឺប្រវែងពីត្រឹមចុងដុំដៃដល់ចុងម្រាមដៃកណ្ដាល : ប្រវែងមួយហត្ថមួយចំអាម ។
- ហត្ថក្រពុំ ខ្នាតរង្វាស់ប្រវែងមួយគក់ ។
- ហត្ថខ្នាត ឬ - ហត្ថជាងឈើ រង្វាស់ប្រវែងមួយហត្ថ ដែលជាខ្នាតសម្រាប់ជាងឈើក្នុងបុរាណសម័យ (ប្រវែងកន្លះម៉ែត្របារាំងសែស) ហៅ វឌ្ឍកីហត្ថ ឬហត្ថ មជ្ឈិមបុរស ក៏បាន ។ បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃ អ. ថ. ហ័ត-ថៈ ដូចជា
- ហត្ថកម្ម ឬ--កិច្ច ការដែលត្រូវធ្វើដោយដៃ, ការរបស់ជាង, ជំនាង ។
- ហត្ថកម្មមូល (ហ័ត-ថៈក័ម-ម៉ៈមូល) ថ្លៃបំណាច់ដៃ, រង្វាន់ស្នាដៃ ។
- ហត្ថកោសល្យ ឬ--សល្ល (--សល់) ការឈ្លាសដោយដៃ, ការប៉ិនប្រសប់ខាងធ្វើកិច្ចការផ្សេងៗដោយដៃ មានការគូរវាសឬកាត់ដេរខោអាវជាដើម ។
- ហត្ថគត (--គត់) ដែលដល់ដៃ, ដែលនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃ; អ្វីៗដែលនៅក្នុងកណ្តាប់ដៃ ។
- ហត្ថច្ឆេទ (ហ័ត-ថ័ច-ឆែត) កាត់ដៃ; ការកាត់ដៃ : ទោសហត្ថច្ឆេទ ទោសកាត់ដៃ ។
- ហត្ថប្បហារ (ហ័ត-ថ័ប-ប៉ៈ-ហា) ការប្រហារដោយដៃ (មានវាយ, ទះ, តប់ជាដើម) : ធ្វើហត្ថប្បហារ ។
- ហត្ថពល កម្លាំងដៃ ។
- ហត្ថលេខា លាយដៃ, ថ្នាំងដៃ ។ សម័យបច្ចុប្បន្ននេះប្រើសំដៅការចុះនាមដោយដៃខ្លួនឯង : ចុះហត្ថលេខា (ចុះស៊ីញេ); រ. ស. ប្រើជា ព្រះហស្ដលេខា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឡាយព្រះហស្ដ ឬ ឡាយព្រះហស្តលេខា ទៀតផង) ។
- ហត្ថសូត្រ អំបោះដំណងដៃ (ដែលចងក្នុងវេលាធ្វើអាវាហមង្គលជាដើម) ។
- ហត្ថហារីយ៍ ដែលល្មមចាប់កាន់ដោយដៃយកទៅមកបាន : របស់នេះជាហត្ថហារីយ៍ ។
- ហត្ថាភរណៈ ឬ - ហត្ថាលង្ការ (បា. < ហត្ថ “ដៃ” + អាភរណ ឬ អលង្ការ “គ្រឿងប្រដាប់”) គ្រឿងប្រដាប់សម្រាប់តាក់តែងដៃ (មានចិញ្ចៀនជាដើម) ។ល។
-
ហត្ថ --
(មើលក្នុងពាក្យ ហត្ថ) ។
-
ហត្ថបាស
( ន.នាមសព្ទ )
[ហ័ត-ថ្បាស ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ហស្ដ “ដៃ” + បាឝ “អន្ទាក់”) អន្ទាក់ដៃ ។ ក្នុងវិន័យពុទ្ធសាសនា ប្រើពាក្យនេះជាឈ្មោះរង្វាស់ប្រវែង ២ ហត្ថមួយចំអាម; មានបែបកំណត់ ២ យ៉ាងគឺ សម្រាប់ភិក្ខុសង្ឃអង្គុយឬឈរប្រជុំគ្នាធ្វើសង្ឃកម្មផ្សេងៗ ឲ្យគិតពីទីបំផុតខាងក្រៅអវយវៈរាល់ខ្លួនចូលមក អស់ម្ខាង ១ ហត្ថ នៅសល់ចន្លោះ ១ ចំអាម គឺឲ្យឃ្លាត ១ ចំអាមពីគ្នា រួមជា ២ ហត្ថ ១ ចំអាម ។ សម្រាប់ប្រគេនរបស់ឆាន់ដល់បព្វជិត, ចំណែកខាងទាយកឬទាយិកាឲ្យគិតពីទីបំផុតខាងក្នុងអវយវៈចូលទៅ, ចំណែកខាងបដិគ្គាហក ឲ្យគិតពីទីបំផុតខាងក្រៅអវយវៈចូលមក រួមទាំងពីរខាងឲ្យបាន ២ ហត្ថ ១ ចំអាម ។ ខ្មែរហៅភិក្ខុសង្ឃដែលគង់ជាគណបូរកៈ ក្នុងឧបសម្បទាកម្មជាដើមថា ហត្ថបាស ដែរ : ភិក្ខុគង់ហត្ថបាស, ប្រគេនអីវ៉ាន់លោកហត្ថបាស ។
-
ហត្ថា --
(ម. ក្នុង ព. ហត្ថ) ។
<< Prev 1 2 3 4 5 6 ... 20 Next >>
