Khmer Dictionary: អករ៍
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary
-
អករ៍
( ន.នាមសព្ទ )
[អក ]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(អ < ន “មិន, ពុំ, ឥត” + ករ “ធ្វើ”) អ្នកមិនធ្វើការអ្វី ។ ពាក្យសម្រាប់ហៅស្ត្រីមានអាយុច្រើន ដែលព្រះករុណាជាម្ចាស់ជីវិតទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោសតាំងឲ្យមានយសធំជាង យាយ, ចាស់, ទុំ ទាំងពួង ប៉ុន្តែឥតនឿយដោយធ្វើការអ្វីទេ គ្រាន់តែចូលក្រាបបង្គំគាល់ តាមពេលកំណត់ក្នុងព្រះរាជពិធីទាំងពួងម្តងៗ, ក្រៅពីវេលានោះ គ្រាន់តែនាំក្សត្រីឬចៅចមក្នុងព្រះបរមរាជវាំងទៅមកដោយកិច្ចណាមួយម្តងៗប៉ុណ្ណោះ ។ អករ៍ នេះរមែងជ្រើសរើសយកព្រះស្នំចាស់ៗ ក្នុងរជ្ជកាលមុនៗមកឲ្យធ្វើ ព្រោះជាអ្នកដឹង បែបបទទំនៀមទម្លាប់ច្រើន (សរសេរក្លាយជា អក ក៏មាន) ។ ព្រះបាទសម្តេចព្រះហរិរក្សរាមាឥតស្សរាធិបតី (ព្រះបរមកោដ្ឋ) ទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោសតាំងស្ត្រីទី អករ៍ ៩ នាក់, ទី យាយ ១២ នាក់, ទី ចាស់ ៤ នាក់, ទី ទុំ ៤ នាក់, រួមជា ២៩ នាក់ ។ អករ៍ ៩ នាក់នោះតាំងជាទី លោកព្រះ១, ទី អ្នកព្រះ ៤, ទីអ្នក ៤ គឺទី ១-លោកព្រះអករ៍ចមក្សត្រី (ជាអធិបតី), ២-អ្នកព្រះអករ៍មង្គលក្សត្រី, ៣-អ្នកព្រះអករ៍ជាតីឧត្ដម, ៤-អ្នកព្រះអករ៍ធីតាភិរម្យ, ៥, អ្នកព្រះអករ៍បទុមវង្សា; ៦-អ្នកអករ៍រាជានុពង្ស, ៧-អ្នកអករ៍រាជវង្សឧត្តលា, ៨-អ្នកអករ៍ឯកអគ្គកញ្ញា, ៩-អ្នកអករ៍សុតាជាតី ។ យាយ ១២ នាក់នោះតាំងជាទី លោកអ្នកយាយ ៤, ទី អ្នកយាយ៤, ទី យាយ ៤ គឺ ១-លោកអ្នកយាយស្រីពិលាស, ២-លោកអ្នកយាយឱភាសសួនស័ក្តិ, ៣-លោកអ្នកយាយនារីអន័គ្ឃ, ៤-លោកអ្នកយាយវរលក្ខណ៍អនេក; ៥-អ្នកយាយទេពកោមល, ៦-អ្នកយាយកុសលភិសេក, ៧-អ្នកយាយបវរអតិរេក, ៨-អ្នកយាយឯកអគ្គក្សត្រី; ៩-យាយបុរាណរាជ្យរម្យ, ១០-យាយសមស័ក្តិព្រឹទ្ធ, ១១-យាយព្រេងសុចរិត, ១២-យាយព្រឹទ្ធជរា ។ ទី ចាស់ បួននាក់គឺ ១-ចាស់រាជអមច្ចា, ២-ចាស់បរិវារក្សត្រ, ៣-ចាស់ជាបរិស័ទ, ៤- ចាស់ចាត់បុរី ។ ទី ទុំ ៤ នាក់គឺ ១-ទុំទទួលផ្ចង់, ២-ទុំប្រុងប្រក្រតី, ៣-ទុំគាប់ភក្តី, ៤-ទុំខ្មីបម្រើ ។ ហៅដោយរួបរួមទាំង ៤ ពួកថា អករ៍, យាយ, ចាស់, ទុំ ។ (ព. កា.ពាក្យកាព្យ គឺពាក្យសម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ ឲ្យងាយចាំ) : អករ៍យាយចាស់ទុំ ដែលព្រះបរម- កោដ្ឋក្រត្រិយ៍ក្សាន្ត ទ្រង់ប្រោសប្រទាន ងារទាំងប៉ុន្មាន ដើម្បីឲ្យបាន ទុកជាព្រះកេរ្តិ៍ ។ ក្នុងកាលខាងមុខ គួរជនចាំទុក ឲ្យបានឋិតថេរ កុំឲ្យបាត់សូន្យ គួរកូនចៅខ្មែរ កុំហ៊ានបង្វែរ បំបែរបំបាត់ ។
Headley's Khmer-English Dictionary
-
អករ៍
( n )
[ʔɑɑk]
- detail »
idler, loafer, lounger
-
អករ៍
( n )
[ʔɑɑk]
- detail »
highest rank of older ladies in waiting at the royal court (there were nine members of this rank during the reign of King Ang Duong; the most senior member of the group held the title of លោកព្រះអករ៍ចមក្សត្រី )