Khmer Dictionary: អាយតនៈ

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary

អាយតនៈ ( ន.នាមសព្ទ ) [--យ៉ៈតៈន៉ៈ ] ( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
(អាយតន) លំនៅ; អណ្ដូង; សមោសរណដ្ឋាន; សញ្ជាតិប្រទេស ឬជាតិភូមិ; ហេតុឬការណ៍ ។ ព. ពុ. ភ្នែក, ត្រចៀក, ច្រមុះ, អណ្ដាត, កាយ, មនោ ទាំង ៦ នេះ ហៅថា អាយតនៈ ខាងក្នុង (ហៅឲ្យពេញថា ចក្ខ្វាយតនៈ, សោតាយតនៈ, ឃានាយតនៈ, ជិវ្ហាយតនៈ, កាយាយតនៈ, មនាយតនៈ) ព្រោះជាលំនៅនៃអារម្មណ៍, ជាអណ្ដូងរបស់អារម្មណ៍, ជាទីប្រជុំនៃអារម្មណ៍, ជាជាតិភូមិនៃអារម្មណ៍, ជាហេតុរបស់អារម្មណ៍ ។ រូប, សំឡេង, ក្លិន, រស, ផោដ្ឋព្វៈ, សភាវធម៌ ទាំង ៦ នេះ ហៅថា អាយតនៈខាងក្រៅ (ហៅឲ្យពេញជា រូបាយត-នៈ, សទ្ទាយតនៈ, គន្ធាយតនៈ, រសាយតនៈ ផោដ្ឋញ្វយតនៈ, ធម្មា-យតនៈ), ព្រោះជាអារម្មណ៍របស់អាយតនៈខាងក្នុងតាមមុខឬតាមនាទី, តាមកន្លែងរាល់ខ្លួន ។ អាយតនៈ សព្ទនេះប្រើរៀងភ្ជាប់ពីខាងចុងសព្ទដទៃតាមគួរដល់ការប្រកប, ដូចជា ទេវាយតនៈ លំនៅរបស់ទេវតា (អាស្រមបង់បត់, មន្ទីរធំតូចដែលគេធ្វើចំពោះជាលំនៅនៃទេវតា, ដើមឈើធំឬទីណាមួយដែលជាចេតិយដ្ឋានរបស់ប្រជុំជន ដោយគេសន្មតជឿកាន់ថាជាលំនៅនៃទេវតា ក៏ហៅ ទេវាយតនៈ ដែរ) ។
- ឥស្សរាយតនៈ លំនៅរបស់ឥស្សរជន ។
- សុវណ្ណាយតនៈ កន្លែងកើតមាសឬអណ្ដូងមាស ។
- រតនាយតនៈ អណ្ដូងរតនវត្ថុ, អណ្ដូងត្បូង ។
- សកុណាយតនៈ សមោសរណដ្ឋាននៃហ្វូងបក្សី ។
- អស្សាយតនៈ សញ្ជាតិប្រទេសឬជាតិភូមិនៃហ្វូងសេះ (ប្រទេសដើមកំណើតសេះ) ។
- គវាយតនៈ សញ្ជាតិប្រទេសនៃហ្វូងគោ ។
- មុត្តាយតនៈ ហេតុឬការណ៍ដែលនាំឲ្យរួច (ចាកទុក្ខ) ។ល។ ព. វ. អាយតនៈ នេះចួនកាលគ្រាន់តែភ្ជាប់មកសម្រួលមាត់ឥតប្រែថាជាអ្វីក៏មាន (ហៅថា បទបូរណៈ ឬ សកត្ថ), ដូចជា កម្មាយតនៈ ការងារ, កិច្ចការ, របរ; អំពើ (ដូចគ្នានឹង កម្ម ទទេដែរ); សិប្បាយតនៈ សិប្បៈឬសិល្បៈ, សិល្ប៍ (ដូចគ្នានឹង សិប្ប ទទេដែរ) ។

Headley's Khmer-English Dictionary

អាយតនៈ ( n ) [ʔaayaʔtaʔnaʔ] - detail »
basis of a sensation; the six senses and the six objects of sensation: eye, ear, nose, tongue, body, mind; visible object, sound, odor, taste, tangible object, cognizable object
អាយតនៈ ( adj ) [ʔaayaʔtaʔnaʔ] - detail »
to be organic
អាយតនៈ ( n ) [ʔaayaʔtaʔnaʔ] - detail »
residence, domicile; cave, hole, well; origin, root, source, cause