Khmer Dictionary: ទេសន៍
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary Full Text Search
-
សាត្រា
( ន.នាមសព្ទ )
(ឝាស្រ្ត) គម្ពីរ, ក្បួន ។
- សាត្រាច្បាប់ សាត្រាកាព្យពាក្យសុភាសិតជាច្បាប់ប្រដៅ ។
- សាត្រាទេសន៍ សាត្រាសម្រាយពាក្យរាយនិយាយពីធម៌វិន័យឬពីរឿងនិទានក្នុងពុទ្ធសាសនា សម្រាប់ទេសន៍ ។
- សាត្រាល្បែង សាត្រាសម្រាប់មើលលេង (សាស្រ្តាប្រលោមលោក) ។ល។ (ប្រើជា សាស្រ្តា ត្រូវជាង : សាស្រ្តាច្បាប់) ។
-
សាស្រ្ត
( ន.នាមសព្ទ )
[សាស ]
(ឝាស្រ្ត; សត្ថ) គម្ពីរ, គម្ពីរប្រាប់វិទ្យា, គម្ពីរសាសនា; ច្បាប់, ច្បាប់ប្រដៅ ក្បួន, តម្រា; វិជ្ជា; ការសិក្សា; ពាក្យណែនាំ, ពាក្យពន្យល់; ពាក្យបង្គាប់ ។ បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងចុងសព្ទដទៃ អ. ថ. សាស, ដូចជា
- ប្រវត្តិសាស្រ្ត គម្ពីរ, ក្បួននិយាយអំពីពង្សាវតារប្រទេស... ។
- វិទ្យាសាស្រ្ត គម្ពីរ ឬក្បួនប្រាប់វិទ្យាផ្សេងៗ; វិជ្ជាពួកមួយដែលគេរកឃើញដោយការលៃផ្សំធាតុជាដើម ។
- សិល្បសាស្រ្ត តម្រាសម្រាប់រៀនសិល្បៈ ។ ប្រើក្លាយជា
- សាស្រ្តា ឬកា្លយមកទៀតជា
- សាត្រា (ហៅចំពោះតែគម្ពីរឬច្បាប់ប្រដៅដែលចារដោយស្លឹករឹត) : សាត្រាច្បាប់; សាត្រាទេសន៍ ។ បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃ អ. ថ. សាស-ស្រ្តៈ, ដូចជា សាស្រ្តក្រឹត (សំ. ឝាស្រ្តក្ឫត) អ្នកតែងគម្ពីរ, អ្នកតែងច្បាប់ ។
- សាស្រ្តចក្សុ, សាស្រ្តន័យន៍ ឬ--នេត្រ ភ្នែករបស់សាស្រ្ត (វេយ្យាការណ៍) ។
- សាស្រ្តាចារ្យ (សំ. ឝាស្រ្ត + អាចាយ៍) គ្រូបង្រៀនសាស្រ្ត ។ល។
-
សាស្រ្តា
( ន.នាមសព្ទ )
[សាស-ស្រ្តា ]
(ឝាស្រ្ត) សាត្រា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) សាស្រ្ត ១ ន.) : សាស្រ្តាទេសន៍, សាស្រ្តាល្បែង (ប្រើក្លាយទៅទៀតជា សាត្រា) ។
-
ហាង
( ន.នាមសព្ទ )
(កន្ទុយ : ខ្សែហាង ខ្សែកន្ទុយគឺខ្សែដែលតភ្ជាប់ពីចុងកែបមកពាក់ក្រោមគល់កន្ទុយសេះ : រឹតខ្សែអុកពាក់ខ្សែហាង រឹតខ្សែទ្រូងពាក់ខ្សែកន្ទុយ (ច្រើនប្រើក្នុងសាស្រ្តាទេសន៍បុរាណ ឬប្រើក្នុងពាក្យកាព្យបុរាណ) ។
-
ហនូ
( និ.និបាតសព្ទ )
[ហៈ--]
ឬ : ដូច្នោះទេហនូ ?, ឯណោះទេហនូកូវ ? (ច្រើនប្រើក្នុងសាស្រ្តាទេសន៍និងកាព្យបុរាណ) ។
-
អាធារ
( ន.នាមសព្ទ )
ប្រដាប់សម្រាប់រង, សម្រាប់ទ្រ, គ្រឿងទ្រ; ការទំនុកបម្រុង, ការគាំទ្រ; ការរ៉ាប់រង; សេចក្ដីធន់ទ្រាំ, ទ្រាំទ្រ; អាងឬពាងទឹក; កន្លែងដែលទប់ខាំងទឹក, ស្រះទឹក; ទីដីមានជីជាតិល្អ ។ សត្តមីវិភត្តិនាម (ព. វ.) ។ ខ្មែរប្រើជា កិ. ក៏មាន “ធន់ទ្រាំ, ទ្រាំទ្រ; រ៉ាប់រង” : គ្មានអ្នកណានឹងអាធារចិញ្ចឹមវាទេ ! ។
- អាធារធ្វើការ ធន់ទ្រាំធ្វើការ ។
- ជើងអាធារ ប្រដាប់ធ្វើដោយឈើសម្រាប់ដំឡើងបញ្ឈរទ្រគម្ពីរសាស្រ្តា :
- ជើងអាធាររៀន ជើងអាធារតូចសម្រាប់ដំឡើងទ្រសាស្រ្តារៀន; ជើងអាធារទេសន៍ ឬ ជើងអាធារគ្រែធម្មាសន៍ ជើងអាធារធំខ្ពស់សម្រាប់ដំឡើងដាក់បញ្ឈរពីមុខគ្រែធម្មាសន៍តម្កល់គម្ពីរទេសនា ។
- បត្តាធារ ឬ - បាត្រាធារ (បុ័ត-តា-ឬ បាត្រា--) ជើងបាត្រ ។
-
អ្នក
( ន.នាមសព្ទ )
[នាក់]
(ជាអញ្ញត្រសព្ទ) បុគ្គល, ជន, មនុស្ស ។ ពាក្យសម្រាប់នាំមុខសព្ទដទៃ, ប្រើបានតាមគួរដល់ការប្រកប, ដូចគ្នា
- អ្នកការ ឬ - អ្នកកាន់ការ, អ្នកធ្វើការ បុគ្គលដែលធ្វើការឬដែលកាន់ការ ។
- អ្នកកីឡា បុគ្គលដែលលេងល្បែងកម្សាន្តចិត្ត ។ ព. ស. ស. ជនអ្នកលេងល្បែងមានប្រយោជន៍តាមសម័យនិយម។
- អ្នកក្រ ជនដែលក្រទ្រព្យ។
- អ្នកក្រុង ជនដែលនៅក្នុងក្រុង។
- អ្នកក្លាហាន បុគ្គលក្លាហាន។
- អ្នកខ្លាច ជនដែលខ្លាច ។
- អ្នកខ្លៅ បុគ្គលខ្លៅ ។
- អ្នកខ្លះ ជនខ្លះ។
- អ្នកគ្រួ ជនដែលចម្អិនភោជនាហារ (អារាលិក ឬ អាឡារិក)។
- អ្នកចេះ បុគ្គលមានចំណេះ។
- អ្នកចោទ បុគ្គលដែលចោទប្រកាន់ឬដែលដាក់ចំណោទ។
- អ្នកចម្ការ មនុស្សដែលធ្វើចម្ការ។
- អ្នកឆ្លើយ ជនអ្នកឆ្លើយ ។
- អ្នកជា ភុជិស្សជន។
- អ្នកជំនួញ ជនដែលធ្វើជំនួញ។
- អ្នកឈ្លប បុគ្គលដែលឈ្លប។ អ្នកដឹង ជនដែលដឹង។
- អ្នកតូច បុគ្គលដែលតូចជាងគេ។
- អ្នកទាប បុគ្គលដែលទាបថោក។
- អ្នកទេសន៍ បព្វជិតដែលចេះទេសន៍ (ធម្មកថិក)។
- អ្នកធំ បុគ្គលជាធំ (ឥស្សរជន)។
- អ្នកបួស ជនដែលបួស (បព្វជិត)។
- អ្នកប្រាជ្ញ បុគ្គលដែលមានប្រាជ្ញាស្គាល់ខុសត្រូវ។
- អ្នកផ្សារ ជនដែលមានផ្ទះលំនៅក្នុងប្រជុំផ្សារ ឬដែលលក់ទំនិញក្នុងផ្សារ។
- អ្នកព្រៃ ជនដែលនៅក្នុងស្រុកព្រៃ។
- អ្នកភ្លេង មនុស្សដែលចេះភ្លេងឬដែលលេងភ្លេង។
- អ្នកមាន អ្នកដែលមានទ្រព្យច្រើន។
- អ្នកមុខអ្នកការ ជនដែលមានមុខមានឈ្មោះនិងជនដែលមានមុខការឬដែលជាប្រមុខក្នុងកិច្ចការ។
- អ្នករក ជនដែលរក; ជនដែលខំប្រឹងធ្វើការរកស៊ី។
- អ្នករាជការ មនុស្សដែលធ្វើរាជការ។
- អ្នករៀន ជនដែលកំពុងរៀន, សិស្សរៀន។
- អ្នកលេង ជនដែលលេងល្បែង; ជនដែលប្រព្រឹត្តតែខាងការលេង... (មានច្រើនប្រភេទ)។
- អ្នកស៊ើប ជនដែលស៊ើបការណ៍។
- អ្នកស្រុក ជនដែលនៅក្នុងស្រុក; ប្រជុំជនឬពួកជនក្នុងស្រុកនីមួយៗ ។
- អ្នកស្រែ ជនដែលធ្វើស្រែ។
- អ្នកអស់ហ្នឹង ជនអស់ហ្នឹង។
- អ្នកឧកញ៉ា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឧកញ៉ា) ។ល។