Khmer Dictionary: មេ

Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary

មេ ( ន.នាមសព្ទ )
ម្ដាយ (ចំពោះតែសត្វតិរច្ឆាន) : មេក្របី, មេគោ, មេមាន់, មេសេះ ...។ ដំរីញី, ទោះបីនៅតូចពុំទាន់មានកូន, គេច្រើនហៅថា មេ ។ ពាក្យសម្រាប់ហៅស្រ្តីដែលក្មេងជាង ឬដែលតូចទាបជាង, ដោយសេចក្ដីស្និទ្ធស្នាល ឬស្មោះស្មើទៅរក, ហៅចេញចំឈ្មោះថា មេនេះ, មេនោះ (ដូចជាហៅ មេ ក, មេ ខ...); ឬមិនចេញចំឈ្មោះគ្រាន់តែថា មេនុ៎ះ, មេហ្នឹង; ពុំនោះហៅដោយទ្រគោះចេញសម្ដីថា មេ ... ក៏មាន (អ្នកខ្លះប្រើពាក្យ មេ នេះក្លាយទៅជា មី ក៏មាន) ។ របៀបរាប់បំណែកព្យញ្ជនៈផ្សំនឹងស្រៈតាមលំដាប់ដូចជា : មេកកា, មេកក, មេកង, មេកច, មេកញ ជាដើម ។ មនុស្ស, សត្វ ឬអ្វីដែលជាធំ, ជាប្រធាន, ជាចម្បងលើគេ ដូចជា : មេកង មេរបស់ពួកមួយៗ ។ ឋានន្តរស័ក្តិសម្រាប់អាជ្ញាកត់ពន់ មានស័ក្តិចុះបន្ទាប់ពីអាជ្ញាហ្លួងមក : មេកងពន្ធស្រូវ, មេកងពន្ធទាស (មានតែក្នុងសម័យពីដើម) ។
- មេកាព្យ ក្បួន ឬបែបប្រាប់របៀបតែងកាព្យ ។
- មេការ អ្នកដែលជាមេលើកិច្ចការនីមួយៗ ។ ឈ្មោះក្រុមអ្នករាជការ ជាងឈើក្នុងព្រះបរមរាជវាំង : ក្រុមមេការ, មន្ត្រីមេការ ។ ឈ្មោះក្រសួងសម្រេចកិច្ចការហត្ថកម្មផ្សេងៗខាងលើកថ្នល់, សង់ស្ពាន, សង់ផ្ទះ ... ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋសព្វថ្ងៃនេះ : ក្រសួងមេការ, លោកចាងហ្វាងមេការ ។
- មេកោយ គ្រាប់អង្គញ់ដែលដាំជាមេ និងគ្រាប់ដែលជាកោយសម្រាប់បោះ ឬបាញ់ ។ ព. ប្រ. ពួកអ្នកដែលមាននាទីធំតូចតាមលំដាប់គ្នា, គេតែងនិយាយថា : ធ្វើការត្រូវស្ដាប់មេកោយ ឬថា ចាត់ការឲ្យមានមេមានកោយ ។
- មេក្រាន មេចង្ក្រាន គឺមេគ្រួ ឬមេផ្ទះមួយៗ របស់ពួកព្នង គឺខ្មែរលើសព្វថ្ងៃនេះ ។
- មេក្រុម ឬ - មេគណៈ អ្នកដែលជាប្រធានលើក្រុមឬពួកមួយៗ ។
- មេខូច មេនាំឲ្យខូចខ្លួនផង ។
- មេខ្លោង មេដំរីដែលមានមាឌធំសម្បើមជាប្រធានលើហ្វូង ។ ព. ប្រ. មនុស្សដែលមានរូបរាងធំខ្ពស់ជ្រងោ កាលបើដើរចេញទៅណាឃើញចង្គ្រោងជាងគេរាល់គ្នា ។
- មេគណ (--មេគន់) មន្រ្តីសង្ឃដែលមានសមណស័ក្តិខ្ពស់ជាងអនុគណគ្រប់ស្រុកក្នុងខែត្រ ។
- មេគណក្រុង មេគណក្នុងក្រុង ។
- មេគយ អធិបតីក្នុងរាជការគយ ។
- មេគ្រែ ឈើបួនកំណាត់ដែលផ្គុំភ្ជាប់នឹងគ្រែ ។
- មេចង្ហាន់ ស្ត្រីអ្នកផ្គត់ផ្គង់ចង្ហាន់ ។
- មេចោរ ចោរដែលជាប្រធានលើអស់ចោរក្នុងពួកណាមួយ ។ ពាក្យជេរ ឬបញ្ចោរស្ត្រីដោយទុកដាក់ថា ជាចោរឬថាដូចជាចោរ; ឬក៏ប្រើជាពាក្យសាមញ្ញច្រឡោះបោះជេរលែងប្រឡែងទៅរកស្ត្រីដែលស្និទ្ធស្នាល ដោយស្មោះស្មើក៏មាន : មេចោរខូច !, មេចោរអន្តរធាន !... ។
- មេជើង មេម្រាមជើង គឺម្រាមជើងដែលធំជាងគេ ។
- មេដែក ដែកមួយប្រភេទដែលស្រូបដែកដទៃបាន ។
- មេដៃ មេម្រាមដៃ គឺម្រាមដៃដែលធំជាងគេ ។
- មេដំបូល មេរបស់ដំបូល គឺឈើដែលដាក់បណ្ដាយលើក្បាលសសរទ្រូង ឬចុងជើងគក ។
- មេទ័ព មេរបស់កងទ័ព គឺមន្ត្រីដែលជាអធិបតីត្រួតត្រាពួកទ័ព ។
- មេទាហាន មន្រ្តីដែលមានអំណាចត្រួតត្រាលើពួកទាហានមានកំណត់ចំនួនប៉ុណ្ណោះៗ ក្នុងបន្ទាយមួយៗ ឬក្នុងក្រុមមួយៗ ។
- មេទឹក ទឹកអន្លង់ជាដើមសម្រាប់បើក, បង្ហូរឬបាចដាក់ស្រែ ។
- មេបទ អ្នកដែលជាមេបើកបទពំនោលល្ខោន ឬជាមេតាំងផ្ដើមមុនក្នុងការសូត្របទ ឬច្រៀង ។
- មេបន្ទុក អ្នកដែលជាប្រធានក្នុងការទទួលរងបន្ទុក (អ្នកចិញ្ចឹមរក្សាគេ) ។
- មេផ្ទះ ស្រ្តីដែលជាប្រធានក្នុងការចាត់ចែងកិច្ចការក្នុងផ្ទះ (ប្រពន្ធ) ។
- មេពាក្យ ពាក្យដែលរៀបរៀងជាមេតាមលំដាប់អក្សរ (ដូចយ៉ាងរបៀបពាក្យក្នុងវចនានុក្រមនេះ) ។
- មេព្រើល មេនាំឲ្យព្រើល ។
- មេព្រៃ ឈ្មោះក្រុមរាជការត្រួតត្រាខាងឈើព្រៃចម្រើនប្រយោជន៍ក្នុងរដ្ឋមណ្ឌល : ក្រុមមេព្រៃ, រាជការមេព្រៃ ។
- មេលេខ ឬ - មេនព្វន្ត ពាក្យដែលចងជាមេទន្ទេញចំនួនសំខ្យាមានវិធីផ្សំជាដើម សម្រាប់ប្រើក្នុងវិជ្ជានព្វន្ត ។
- មេវត្ត ចៅអធិការវត្ត : លោកមេវត្ត ។
- មេសូត្រ ពាក្យដែលចងជាមេទន្ទេញប្រាប់វិធីវេយ្យាករណ៍បាលីសម្រាប់ប្រើក្នុងការរៀនបាលីភាសា (ខាងវេយ្យាករណ៍សំស្ក្រឹតបែបបុរាណ ក៏មានមេសូត្រដែរ) ។
- មេស្រុក ឬ - មេឃុំ មន្ត្រីជាអធិបតីក្នុងឃុំ គឺពញារក្សាភិបាល (ក្នុងសម័យឥឡូវហៅថា នាយសង្កាត់...) ។
- មេស្រែ អ្នកដែលកាន់កាប់រក្សាស្រែព្រះកេរ្តិ៍ ឬអ្នកដែលមានស្រែច្រើនជួលឲ្យគេធ្វើ ។ មេអ្នកបាអ្នក (ព. សា.) មនុស្សដែលមានអានុភាពស្មើនឹងគេរាល់គ្នា ឥតមានអ្នកណាសន្មតទុកដាក់ឲ្យជាប្រធានលើគេទេ ក៏ស្រាប់តែចេញទែង សម្ដែងអាការជាអ្នកត្រួតត្រាហែហៃលើគេក្នុងកិច្ចការអ្វីមួយ គឺតាំងខ្លួនឯងជាមេជាបាលើអ្នកទាំងអស់ ។ល។
- ព្រះមេ (ព. ប្រ.) ស្រូវ, អង្ករ, បាយ (ហៅដោយទុកដាក់ថាជាមេនៃអាហារ) ។

Headley's Khmer-English Dictionary

មេ ( clf ) [mei]
for bee / wasp stings; for different kinds or sites of pain / illness
Eg. ខ្ញុំឈឺក្បាលផង វិលមុខធីងធោងផង រងាស្រៀវស្រាញឈឺចុកចាប់គ្រប់សន្លាក់ដៃជើងរសេះរសោះ ក្ដៅ ខ្លួនទៀតផង យ៉ាងដូច្នេះហាក់ដូចជាមានមេរោគគ្រុនចាញ់ពីរបីមេមកយាយីខ្ញុំឲ្យស្លាប់តែម្តង: I have a headache; I'm dizzy; I have chills; my joints ache, and I have a fever; it seems like two or three different kinds of malaria have come to destroy me all at once.
មេ ( clf ) [mei]
for heavy rain showers eg. ភ្លៀងមួយមេ downpour, heavy shower
មេ ( n ) [mei]
female animal (that has given birth); mother; woman; term of address to a younger woman or to a woman of lower status
មេ ( i ) [mei]
exclamation of anger
មេ ( n ) [mei]
chief, commander (company level and higher) , leader, head, master, owner; guard, supervising officer; (in gambling) the dealer / house
មេ ( n ) [mei]
principle, rule, guideline, theory
មេ ( adj ) [mei]
to be the main, largest, most important, leading
មេ ( n ) [mei]
name given to any consonant combined with all the vowels or all the vowels and a final consonant; e.g. មេកកា mei kɑɑ kaa would be ក, កា, កិ, កី,កឹ, កឺ, កុ, etc.; មេកង mei kɑɑŋ would be កង, កាង, កិង, etc.
មេ ( n ) [mei]
female elephant
មេ ( n ) [mei]
(husked, uncooked, or esp. cooked) rice

Reference: ព្រះមេ

Next >>