Khmer Dictionary: អាចរិយ
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary
-
អាចរិយ
( ន.នាមសព្ទ )
[--ចៈរ៉ិយ៉ៈ ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(អាចាយ៌, ខ្មែរសរសេរសម្រួលជា អាចារ្យ) អ្នកប្រដៅឬហាត់មារយាទ; អ្នកប្រព្រឹត្តល្អ, អ្នកកាន់ត្រឹមត្រូវ, អ្នកត្រឹមត្រូវ; អ្នកដែលសិស្សត្រូវគោរព, អ្នកធ្វើប្រយោជន៍ដល់សិស្ស, អ្នកបង្រៀនចំណេះគេ, គ្រូ, គ្រូបង្រៀន (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អាចារ្យ ទៀតផង) ។ អាចរិយកតញ្ញូ អ្នកដឹងគុណគ្រូ ។
- អាចរិយគារវៈ (--រៈវៈ) ឬ--គោរព ការគោរពគ្រូ : ពួកសិស្សត្រូវមានអាចរិយគារវៈគ្រប់វេលារៀន ។
- អាចរិយបរម្បរា (--ប៉ៈរុ័ម-ប៉ៈរ៉ា) អាចារ្យតៗគ្នាមក, អាចារ្យច្រើនតំណ : លទ្ធិរបស់អាចរិយបរម្បរា ។
- អាចរិយបូជក ឬ--បូជកៈ (--បូជក់ ឬ--ប៉ូជៈកៈ) អ្នកបូជាអាចារ្យ គឺអ្នកដែលមិនភ្លេចគុណគ្រូ ហើយតែងតែបាននេះបាននោះ យកទៅប្រគេនឬជូនគ្រូជាញឹកញយ (បើស្ត្រីជា អាចរិយបូជិកា) ។
- អាចរិយបូជា ការប្រគេនឬជូនអ្វីៗដល់គ្រូ; គ្រឿងបូជាអាចារ្យ ។
- អាចរិយប្បាចារ្យ (--យុ័ប-ប៉ាចា; បា. អាចរិយប្បាចរិយ < អាចរិយ + ប + អាចរិយ; សំ. អាចាយ៌ប្រាចាយ៌ < អាចាយ៌ + ប្រ + អាចាយ៌) អាចារ្យដែលជាប្រធានឬជាប្រមុខរបស់អាចារ្យ គឺអាចារ្យរបស់អាចារ្យឬគ្រូរបស់គ្រូ : ឱវាទនេះជារបស់អាចរិយប្បាចារ្យច្រើនតំណមកហើយ ។
- អាចរិយាព្យាករណ៍ ទំនាយគ្រូ ។
- អាចរិយភាគ ចំណែកដែលត្រូវបានអាចារ្យ, រង្វាន់គ្រូ ។
- អាចរិយភាព ភាពនៃអាចារ្យ, បែបភាពឬបែបបទរបស់អាចារ្យ ឬសម្រាប់អាចារ្យ ។
- អាចរិយមត្ត (--ម៉ាត់) អ្នកដែលល្មមធ្វើជាគ្រូគេបាន ។ ព. វិ. ពុ. ភិក្ខុដែលមានវស្សានិងចំណេះវិជ្ជាល្មមជាគ្រូគេបាន (តាមពុទ្ធានុញ្ញាត) ។
- អាចរិយវត្ត វត្តប្រតិបត្តិដែលសិស្សត្រូវធ្វើចំពោះគ្រូ។
- អាចរិយវាទ វាទៈរបស់អាចារ្យ : ធម៌វិន័យខាងពួកពុទ្ធសាសនិកជនមហាយានិកជា “អាចរិយវាទ” (ព្រោះប្រកាន់តាមវាទៈនៃអាចារ្យរបស់ខ្លួនៗ), ខាងហីនយានិកជា “ថេរវាទ” (ព្រោះប្រកាន់តាមបែបបឋមសង្គាយនា) ។
- អាចរិយវាទី អ្នកដែលច្រើនតែពោលអាងវាទៈរបស់គ្រូ : ពួកពុទ្ធសាសនិកខាងមហាយានជា “អាចរិយវាទី”, ខាងហីនយានជា “ថេរវាទី” ។ បើស្ត្រីជា អាចរិយវាទិនី ។
- អាចរិយុបជ្ឈាយ៍ អាចារ្យនិងឧបជ្ឈាយ៍ ។
- អាចរិយោវាទ ឱវាទនៃអាចារ្យ, ដំបូន្មានគ្រូ ។ល។
Headley's Khmer-English Dictionary
-
អាចរិយ
( n )
[ʔaacaʔreʔyaʔ]
teacher, scholar, wise man, learned man (more common var. is អាចារ្យ )
-
អាចរិយោវាទ
( n )
[ʔaacaʔreʔyouviet]
teacher's advice