Khmer Dictionary: ព
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary
-
ពង្ស
( ន.នាមសព្ទ )
[ពង់ ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(វំស; វំឝ) វង្ស, ត្រកូល, ពូជ, អម្បូរ ។
- ពង្សចរិត, ពង្សប្រព្រឹត្ត, ពង្សប្រវត្តិ (ពង់-សៈ--) ដំណើរ, លំអាន, នៃវង្សត្រកូល ។ ពាក្យសម្រាប់កំណត់សន្មតហៅឆ្នាំកំណើតរបស់មនុស្ស តម្រូវនឹងពូជពង្សរបស់ទេព្ដា, មនុស្សនិងយក្ស តាមហោរាសាស្ត្រ គឺឆ្នាំជូត, រោង, មមី, មមែ, ជា ពង្សទេព្ដា (ទាំង ៤ នេះ ចែកជាគូប្រុសនិងស្រី គឺ ជូត, រោង ពង្សទេព្ដាប្រុស; មមី មមែ ពង្សទេព្ដាស្រី); ឆ្លូវ, ថោះ, ម្សាញ់, កុរ ពង្សមនុស្ស (ទាំង ៤ នេះចែកជាគូប្រុសនិងស្រី គឺឆ្លូវ, ម្សាញ់ ពង្សមនុស្សប្រុស; ថោះ, កុរ ពង្សមនុស្សស្រី); ខាល, វក, រកា, ច, ពង្សយក្ស (ទាំង ៤ នេះចែកជាគូប្រុសនិងស្រី គឺ វក, រកា, ពង្សយក្សប្រុស; ខាល, ច ពង្សយក្សស្រី) ។
-
ពង្សាវតារ
( ន.នាមសព្ទ )
[ពង់-សាវ៉ៈដា ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(វំស; វំឝ + អវតារ “ដំណើរឆ្លងចុះ, ការឃ្លាតនៃវង្សត្រកូល”) រឿងរ៉ាវតាមលំដាប់នៃវង្សត្រកូល, ប្រវត្តិដែលឆ្លងពីសង្កាត់មួយមកសង្កាត់មួយ, ដំណើរសេចក្ដីសម្ដែងអំពីតំណនៃវង្សត្រកូល : ពង្សាវតារកម្ពុជរដ្ឋ; ពង្សាវតារលោក ។ (ព. សា.) លុប ពង់ ចេញនៅត្រឹមតែ សាវតារ និយាយក្លាយមកទៀតជា សៅវតារ ។
-
ពង្សាវលី
( ន.នាមសព្ទ )
[ពង់សាវ៉ៈលី ]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(វំឝាវលី) ខ្សែញាតិវង្ស, ចំបួរវង្សត្រកូល ។
-
ពងល្វា
( ន.នាមសព្ទ )
ពងស្វាស (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ពង ២ ន.) ។
-
ពងស្វាស
( ន.នាមសព្ទ )
ពងល្វា (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ពង ២ ន.) ។
-
ពញា
( ន.នាមសព្ទ )
[ព្ញា]
( ល. ស.លាវនិងសៀម ( ភាសាលាវនិងសៀម ) )
(ប្រើពាក្យនេះជា ព្រះយា អ. ថ. ភ្រៈយ៉ា ព. សា. ថា ផ្យា; ពះញា អ. ថ. ផ្ញា “ឲកញ៉ា”) ពាក្យ ពញា នេះជា អញ្ញត្រសព្ទ ពីព្រោះត្រូវសរសេរផ្ញើជើង ញ ជា ញ បែរជាសរសេររាយតួជា ពញា វិញ ដើម្បីកុំឲ្យច្រឡំនឹង ឭ (ឭ ឮ); កាលពីបុរាណព្រេងនាយ ហៅព្រះរាជបុត្រក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យថា ពញា ដូចជា ពញាយ៉ាត, ពញាតូ ជាដើម, លុះចំណេរកាលតមក, លែងហៅ ពញា បែរជាហៅ អង្គ វិញ ដូចជា អង្គអិម, អង្គអេង, អង្គតន់, អង្គដួង ជាដើម, ចំណេរកាលតពីនោះមក ប្រែហៅថា ព្រះអង្គម្ចាស់ វិញ ដរាបដល់មកសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ ។ ក្នុងសម័យបន្ទាប់ពីប្រែ ពញា ជា អង្គ វិញនោះ ព្រះមហាក្សត្រិយ៍ទ្រង់យកពាក្យ ពញា នេះមកប្រើជាឋានន្តរនៃមន្ត្រីថ្នាក់ខ្ពស់វិញ ប្រើជា ៣ ថ្នាក់គឺ ពញា, ចៅពញា, សម្ដេចចៅពញា; លុះចំណេរកាលតពីនោះមកទៀត ប្រើពាក្យ ឲកញ៉ា, អ្នកឲកញ៉ា, លោកអ្នកឲកញ៉ា ជាជំនួសពាក្យ ពញា វិញ ដរាបមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ; ឯពាក្យ ពញា បែរប្រើជាឋានន្តរ មេឃុំ វិញថា ពញារក្សាភិបាលឃុំ...; មកដល់សម័យរាជការសង្គមរាស្ត្រនិយមព្រះពុទ្ធសាសនាឯករាជអព្យាក្រឹត ផ្លាស់ពាក្យ មេឃុំ ជា នាយសង្កាត់ វិញថា នាយសង្កាត់...; ទាំងពាក្យ ឃុំ ក៏ហៅថា សង្កាត់ ដែរ ហៅថា សង្កាត់នេះ សង្កាត់នោះ តាមឈ្មោះសង្កាត់នានាក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទាំងមូល, ឯក្នុងព្រះរាជធានីភ្នំពេញហៅសង្កាត់តាមលំដាប់លេខរៀងថា សង្កាត់លេខ ១; សង្កាត់លេខ ២; សង្កាត់លេខ ៣ ។ល។ (នេះជាប្រវត្តិនៃពាក្យ ពញា) ។
-
ពញាក្រែក
( ន.នាមសព្ទ )
[ញ--]
ឈ្មោះមនុស្សម្នាក់ជាតិជាខ្មែរសុទ្ធ ជាបុរសមានបុណ្យអស្ចារ្យ បានសោយរាជ្យជាក្សត្រិយ៍ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ (មើលពង្សាវតារខ្មែរ) ។
-
ពញាឮ
( ន.នាមសព្ទ )
[ញលឺ]
ឈ្មោះខែត្រមួយក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ, សព្វថ្ងៃនេះដាក់ជាស្រុក ហៅថា ស្រុកពញាឮ នៅក្នុងអំណាចខែត្រកណ្ដាល ។
-
ពញារក្សាភិបាល
(ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ពញា) ។
-
ពញ្ញាក់
( កិ.កិរិយាសព្ទ )
[ពញ់-ញាក់]
ធ្វើឲ្យភ្ញាក់ ។
<< Prev 1 ... 5 6 7 8 9 10 11 ... 20 Next >>