Khmer Dictionary: ឧ
Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary
-
ឧត្ដុង្គ
( គុ.គុនសព្ទ )
[អ៊ុត-ដុង]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
ខ្ពស់, ខ្ពង់ខ្ពស់; ប្រសើរ, ថ្លៃថ្លា : ឧត្ដុង្គឧត្ដម ឧត្ដមលើសលែង, ប្រសើរកន្លង (សរសេរជា ឧដុង្គឧត្ដម តាមទម្លាប់ប្រើរៀងមកក៏បាន ។ ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) ឧដុង្គ >ឧដុង្គ ទៀតផង) ។
-
ឧត្តរានុទិស
( ន.នាមសព្ទ )
[អ៊ុត-តៈរ៉ានុទឹស]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
អនុទិសជាចន្លោះនៃទិសឧត្ដរនិងទិសបូព៌ គឺទិសឦសាន (ម. ព.មើលពាក្យ ( ចូរមើលពាក្យ . . . ) អនុទិស >អនុទិស ទៀតផង) ។
-
ឧត្តរិ
( កិ. វិ.កិរិយាវិសេសនៈ ឬ កិរិយាវិសេសន៏, គុ.គុនសព្ទ )
[អ៊ុត-តៈរ៉ិ]
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
(ឧត្តរិ ឬ ឧត្តរឹ; ច្រ. ប្រ. ជា ឧត្តរឹ) ក្រៃលែង, លើសលែង, លើសទៅទៀត; ច្រើនលើសទៅទៀត; ដែលជាងគេ; តទៅ, តទៅទៀត; ទៀត; ខាងលើ : សម្ដីឧត្តរិ សម្ដីលើសពីធម្មតា ។ ខ្មែរប្រើសំដៅសេចក្ដីថា “សម្ដីលើសពីហេតុពិត, សម្ដីបំផ្លើស, សម្ដីភូតភរ” ក៏មាន ។
- មនុស្សឧត្តរិ មនុស្សវិសេសក្រៃលែងជាងមនុស្សធម្មតា (ឧត្តរិមនុស្ស) ។ ខ្មែរប្រើជា “មនុស្សអ្នកអួតអាងហួសហេតុ, មនុស្សភូតភរ” ។
- ឧត្តរិគមនាគម ការទៅមកបន្តគ្នាមិនដាច់ ។
- ឧត្តរិត្រីមាស លើសពីបីខែ, ជាងបីខែ ។
- ឧត្តរិទ្វិរត្ត លើសពីពីរយប់, ជាងពីរយប់ ។
- ឧត្តរិភង្គ (--ភ័ង-គៈ ឬ ភ័ង) ឈ្មោះសម្លខាប់មួយប្រភេទ (លោកអ្នកចេះបាលីខ្លះយល់ថា សម្លការី ប៉ុន្តែតាមសេចក្ដីពន្យល់ក្នុងវិន័យថា ឧត្តរិភង្គ នេះជា ព្យញ្ជនាហារ គឺជាម្ហូបខាប់ឬម្ហូបគោក បែបដូចជា ម្ហូបភ្លា ទេដឹង ?) ។
- ឧត្តរិមគ្គ មគ្គថ្នាក់លើ (ព. ព.) ។
- ឧត្តរិមនុស្ស មនុស្សអ្នកមានគុណវិសេសលើសលែងជាងមនុស្សធម្មតា គឺមនុស្សអ្នកបានសម្រេចធម្មវិសេសមានឈានជាដើម រហូតដល់មគ្គផលនិញ្វន : ព្រះអរហន្តជាឧត្តរិមនុស្សក្នុងលោក ។
- ឧត្តរិមនុស្សធម្ម ធម៌របស់ឧត្តរិមនុស្ស ។
- ឧត្តរិលាភ លាភដ៏លើសលុប; លាភដែលចេះតែបានច្រើនៗមិនដាច់; លាភសម្រាប់ឧត្តរិមនុស្ស; លាភដែលមនុស្សសាមញ្ញមិនអាចនឹងបាន ។ល។
-
ឧត្តរិ--
(មើលក្នុងពាក្យ ឧត្តរិ) ។
-
ឧត្តល
or ឧត្តលា, ឧត្តលោ
ពាក្យប្រើក្លាយមកពី ឧត្តរ, ឧត្តរា, ឧត្តរោ ដោយផ្លាស់ រ ជា ល (មើលក្នុងពាក្យ ឧត្តរ) ។
-
ឧត្តាន
( គុ.គុនសព្ទ )
[អ៊ុត-តាន]
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
រាក់; ផ្ងារ; ងាយ ។ សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យ តាមដោយ កវីជ្រើសរើសប្រើ, ដូចជាកាព្យថា : សព្ទនេះឧត្តាន ពុំចាំបាច់មាន ការពន្យល់ឡើយ មានន័យរាក់ៗ ងាយយល់ស្រាប់ហើយ ពុំបាច់សួរឆ្លើយ គេក៏យល់បាន ។ បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃ អ. ថ. អ៊ុត-តាន៉ៈ, ដូចជា
- ឧត្តានកថា ពាក្យងាយយល់ ។
- ឧត្តានការណ៍ ហេតុឬដំណើរងាយ ។
- ឧត្តានចិន្តា ឬ
- --មតិ គំនិតរាក់ ។
- ឧត្តានភាព ភាពរាក់ឬងាយ ។
- ឧត្តានសេយ្យា ការដេកផ្ងារ, ដំណេកផ្ងារ ។ល។
-
ឧត្តាន --
(មើលក្នុងពាក្យ ឧត្តាន) ។
-
ឧត្តាស
( ន.នាមសព្ទ )
[អ៊ុត-តាសៈ]
or ឧត្រាស
( បា.បាលី ( បាលីភាសា ), សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ) )
សេចក្ដីខ្លាចខ្លាំង, សេចក្ដីតក់ស្លុត (សរសេរជា ឧត្តាសៈ ឬ ឧត្រាសៈ ក៏បាន) ។ សម្រាប់ប្រើក្នុងកាព្យតាមដោយកវីត្រូវការប្រើ, ដូចជាកាព្យថា : ដើរក្នុងព្រៃជ្រៅ ក្រឡេកមើលទៅ ឃើញសត្វរមាស ឈរស្ពឹងពីមុខ ក៏កើតឧត្រាស ឃើញក្តីវិនាស នៅជិតបង្កើយ ។
- ឧត្តាសការណ៍ ឬ - ឧត្រាស-- ហេតុឬដំណើរដែលគួរឲ្យខ្លាចខ្លាំង ។
- ឧត្តាសចិត្ត ឬ - ឧត្រាស-- ចិត្តតក់ស្លុត ។ ឧ
- ត្តាសដ្ឋាន,
- ឧត្រាសស្ថាន ឬ - ឧត្តាសនីយដ្ឋាន ទីដែលគួរឲ្យខ្លាចខ្លាំង ។
- ឧត្តាសភាព ឬ - ឧត្រាស-- ភាពនៃសេចក្ដីតក់ស្លុត, ដំណើរតក់ស្លុត ។ល។
-
ឧត្តាស --
or ឧត្តាសនីយដ្ឋាន
(មើលក្នុងពាក្យ ឧត្តាស) ។
-
ឧត្បល
( ន.នាមសព្ទ )
[អ៊ុត-ត្បល់ ត. ទ. ស្រ. អ៊ុត-ត្បុល]
or ឧប្បល
( សំ.សំស្រ្កឹត ( ភាសាសំស្រ្កឹត ), បា.បាលី ( បាលីភាសា ) )
បទុមជាតិ; ព្រលិត; លំចង់ : ក្នុងស្រះស្រីនោះមានកុមុទឧត្បលចង្កុលណី... ។ ឧប្បលក្រហម រត្តុប្បស ។ ឧប្បលខៀវ នីលុប្បល ។ ឧប្បលស សេតុប្បល ។ អ. ថ. អ៊ុត-ត្ប៉ៈ ល៉ៈ ឬ អ៊ុប-ប៉ៈល៉ៈ, ដូចជា ឧត្បលបត្រ ឬ ឧប្បលបត្ត (--បាត់) ស្លឹកឧត្បល ។
- ឧត្បលវ័ន ឬ - ឧប្បល-- ព្រៃឧត្បល ។
- ឧត្បលស្រ័ស ត្រពាំងមានឧត្បល ។ល។
<< Prev 1 2 3 4 5 6 ... 20 Next >>